De Hoge Raad der Nederlanden is de hoogste rechter in Nederland op het gebied van civiel recht, strafrecht en belastingrecht. Hij is dat ook voor Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Bonaire, Saba en Sint Eustatius. De Hoge Raad is geen derde instantie maar cassatierechter. Dat betekent dat de Hoge Raad beoordeelt of de feitenrechter het recht goed heeft uitgelegd en toegepast.

Als cassatierechter beantwoordt de Hoge Raad rechtsvragen en draagt zo bij aan de ontwikkeling van het recht en de rechtsbescherming. Ook zorgt de Hoge Raad voor rechtseenheid. Zo vervult de Hoge Raad een belangrijke maatschappelijke taak. Om dat zo goed mogelijk te doen, stelt de Hoge Raad zich dienstbaar aan de samenleving op.

Aan de Hoge Raad is het parket verbonden. Het parket is onafhankelijk en geeft onder leiding van de procureur-generaal rechtsgeleerde adviezen aan de Hoge Raad.

Aan de Hoge Raad is een parket verbonden, waarvan advocaten-generaal en de (plaatsvervangend) procureur-generaal deel uitmaken. De voornaamste taak van het parket is het geven van rechtsgeleerde adviezen, zogenoemde conclusies, aan de Hoge Raad. Het parket is onafhankelijk en wordt geleid door de procureur-generaal. De conclusies worden door de advocaten-generaal (AG’s) namens de procureur-generaal genomen.

De leden van de raad zijn ingedeeld in één van de drie kamers:

• de eerste of civiele kamer,
• de tweede of strafkamer en
• de derde of belastingkamer.

De Hoge Raad kent nog een vierde kamer.
Daarbij gaat het niet om cassatierechtspraak, maar om de behandeling van vorderingen van de procureur-generaal bij de Hoge Raad tot schorsing of ontslag van rechters, verzoeken tot wraking die zijn ingediend tegen een raadsheer of raadsheren en onderzoek naar gedragingen van rechters over wie bij de procureur-generaal bij de Hoge Raad is geklaagd.

De vierde kamer wordt gevormd uit leden van de andere kamers. Meer informatie vindt u in de rubriek Bijzondere taken Raad en PG. De leden van raad en het parket zijn elk werkzaam op één van de drie rechtsgebieden.

De Hoge Raad valt niet onder het bereik van de Raad voor de rechtspraak. Waar de Raad voor de rechtspraak sinds 1 januari 2002 verantwoordelijk is voor het beheer van de rechtbanken en de gerechtshoven, is een uitzondering gemaakt voor de Hoge Raad. Deze uitzondering vindt zijn grond in de bijzondere positie van de Hoge Raad in het Nederlands staatsbestel.

In een convenant is de relatie tussen het ministerie van Justitie en Veiligheid en de Hoge Raad op het terrein van de bedrijfsvoering nader geregeld. De Hoge Raad heeft een duale bestuursstructuur. Dat betekent dat rechterlijk beleid en bedrijfsvoering van elkaar zijn gescheiden. Daardoor geldt enerzijds een eigen verantwoordelijkheid van de onafhankelijke leden van raad en parket voor het rechterlijk beleid, terwijl anderzijds de beheersmatige verantwoordelijkheid aan de directeur bedrijfsvoering is opgedragen. De directeur bedrijfsvoering heeft daartoe mandaat gekregen van de minister van Justitie en Veiligheid.