In een rechtszaak over een conflict kan de rechter mediation voorstellen als de rechter denkt dat dit het beste past om het conflict op te lossen (soms is een schikking mogelijk. Als een schikking en mediation allebei niet geschikt zijn, dan doet de rechter uitspraak).

U, uw advocaat of een andere partij in de rechtszaak kan zelf ook mediation voorstellen.

De zelftest mediation helpt u in te schatten of mediation in uw situatie een kans van slagen heeft. Een advocaat kan u verder helpen hierbij.

Als u mediation wilt, neemt u contact op met het mediationbureau van de rechtbank of het gerechtshof. Als de rechter mediation voorstelt en u dit accepteert, neemt het mediationbureau contact met u op.

Wat doet het mediationbureau?

• Weet u niet of de andere partij(en) ook willen deelnemen aan mediation, dan onderzoekt het mediationbureau dit.
• Kiezen alle partijen voor mediation, dan helpt het mediationbureau bij het kiezen van een gekwalificeerde mediator, die ingeschreven staat bij de Raad voor Rechtsbijstand (rechtsbijstand.nl). Het mediationbureau stelt mediators voor die geschikt zijn op basis van hun achtergrond, ervaring met soorten rechtszaken, woonplaats en tarief.

Het is belangrijk dat u of de andere partij(en) geen persoonlijke of zakelijke band met de mediator heeft. Anders kan er sprake zijn van belangenverstrengeling. De mediator bewaakt dit ook zelf.

Twee mediators

Bij erg complexe zaken of als er veel partijen bij het conflict betrokken zijn, kan het verstandig zijn om 2 mediators in te schakelen. Dit kunnen mediators met dezelfde of juist een verschillende achtergrond zijn. Bijvoorbeeld een juridische en een psychologische achtergrond.

Hebben u en de andere partij(en) een mediator gekozen via het mediationbureau? Dan maakt het mediationbureau een afspraak voor u, de andere partij(en) en de mediator. De rechter legt de juridische procedure tijdelijk stil.

Voorbereiden

Meestal heeft u binnen 2 weken de eerste afspraak met de mediator. Die duurt ongeveer 2 uur. Bereid deze afspraak goed voor. Maak een lijst van wat voor u belangrijk is en waarom. Denk ook na over wat belangrijk kan zijn voor de andere partij(en) en of u bereid bent om daaraan tegemoet te komen. U kunt de voorbereiding ook samen met uw advocaat doen.

De mediator kent de juridische documenten over de rechtszaak niet. Daardoor kan hij of zij zonder vooroordelen de mediation beginnen. 

Tijdens de eerste bijeenkomst

In de eerste bijeenkomst met de mediator gebeurt het volgende:

1. U bespreekt de regels van de mediation, inclusief hoe de kosten worden verdeeld (zie hieronder). Als u het eens bent, ondertekent u een mediation- of startovereenkomst. Hierin staan afspraken en verplichtingen die gaan over geheimhouding en vertrouwelijkheid. 
2. U bekijkt welke problemen er zijn en waarom deze nog niet zijn opgelost.
3. U bespreekt wat voor u juridisch en niet-juridisch belangrijk is.
4. U bespreekt samen de voortgang en u maakt een afspraak voor de volgende bijeenkomst.

Alles wat u bespreekt tijdens de mediation is geheim. Dit geldt ook voor alle brieven en aantekeningen hierover. De rechter, getuigen of deskundigen krijgen niks te horen. Dit is alleen anders als u hierover andere afspraken heeft gemaakt. 

Alles wat wordt besproken tijdens de eerste en de vervolgbijeenkomsten blijft geheim. Dit geldt ook voor nieuwe informatie die tijdens de mediation naar voren komt. U mag deze informatie alleen delen als alle partijen het ermee eens zijn.

Als er oplossingen worden voorgesteld, kijkt de mediator samen met u en de andere partij(en) of die in de praktijk haalbaar zijn. U krijgt ook de kans om hierover met uw advocaat te praten voordat u iets ondertekent.

Advocaten of gemachtigden zijn meestal niet bij de bijeenkomsten aanwezig. Het mag wel als iedereen het ermee eens is. U kunt ook afspreken dat uw advocaat telefonisch bereikbaar is voor juridisch advies. Als u tijdens de bijeenkomsten geen contact heeft met uw advocaat, houd hem of haar dan wel op de hoogte van wat er gebeurt.

Het aantal vervolgbijeenkomsten hangt af van hoe snel u en de andere partij(en) het eens worden. Mediation duurt vaak 1 tot 3 maanden.

Elke partij kan besluiten om te stoppen met de mediation. Als een van de partijen stopt, gaat de rechtszaak door.

Er zijn 3 mogelijke uitkomsten van de mediation:

Conflict helemaal opgelost, rechtszaak beëindigd

Als er een haalbare oplossing voor het hele conflict is gevonden, dan maakt de mediator een vaststellingsovereenkomst. In deze overeenkomst schrijft de mediator alle afspraken op. Heeft u een advocaat of deskundige? Bespreek de overeenkomst dan voordat u tekent. De mediator zal u hier ook op wijzen.

Zodra de overeenkomst definitief is, stopt de rechtszaak. De mediator (of uw advocaat of gemachtigde, als u die heeft) vertelt u wat u moet doen om de zaak af te sluiten.

Conflict gedeeltelijk opgelost, rechtszaak eventueel voortgezet

Als er een haalbare oplossing is voor een deel van het conflict, dan maakt de mediator een gedeeltelijke overeenkomst. Heeft u een advocaat of deskundige? Bespreek de overeenkomst dan voordat u tekent.

Als er nog juridische zaken openstaan, gaat de rechtszaak daarover verder. De mediator legt uit hoe dit gebeurt.

Conflict niet opgelost, rechtszaak voortgezet

Als u het nergens over eens wordt, gaat de rechtszaak door. De mediator legt uit hoe dit gebeurt. U maakt ook afspraken met de andere partij(en) over welke informatie en documenten u gebruikt in de rechtszaak.

Als u het niet eens bent met de uitspraak van de rechter, kunt u meestal nog in hoger beroep gaan. U kunt dan ook kiezen om (weer) mediation te proberen. Dat verloopt op dezelfde manier als hierboven beschreven.