De zorgen van de rechters zijn niet nieuw. Samen met andere organisaties vragen zij al jaren om verbetering van de zorg voor kwetsbare kinderen. Doordat een oplossing uitblijft, blijven de wachtlijsten lang en laat passende hulp nog steeds te lang op zich wachten. Kinderrechters lopen op alle terreinen binnen hun rechtsgebied – zaken over gezag en omgang, kinderbeschermingsmaatregelen en het jeugdstrafrecht – tegen dezelfde beperkingen aan. 

Als kinderrechters vaststellen dat kinderen bedreigd worden in hun ontwikkeling, kunnen ze hen onder toezicht stellen. Ze kunnen ook de overheid machtigen om een kind uit huis te plaatsen, zodat hulp geboden kan worden. Maar doordat er te weinig jeugdbeschermers en jeugdhulpverleners beschikbaar zijn en kinderen met telkens wisselende jeugdbeschermers te maken krijgen, laat noodzakelijke hulp regelmatig te lang op zich wachten. En door wachtlijsten voor onderzoek, bijvoorbeeld naar opvoedvaardigheden van ouders, zijn uithuisgeplaatste kinderen soms onnodig lang gescheiden van hun ouders.

De gesloten jeugdzorg wordt afgebouwd, maar daar komt niet genoeg vervangende hulpverlening (thuis of in een open instelling) voor in de plaats. Vooral aan specialistische zorg voor de meest kwetsbare kinderen is een groot tekort. Het gevolg is dat kinderen langer dan nodig in een gesloten instelling blijven, overgeplaatst worden naar een minder passende instelling of naar huis worden gestuurd, waar ze niet de structuur en begrenzing krijgen die ze nodig hebben. Komen deze jongeren in een open instelling terecht, dan worden soms ten onrechte vrijheidsbeperkende maatregelen toegepast (zoals opsluiten op de kamer) omdat niet de juiste begeleiding gegeven kan worden. 

Ook in het jeugdstrafrecht wreekt zich het tekort aan hulpverleners en specialistische instellingsplaatsen. Daardoor komt de pedagogische aanpak van minderjarigen die strafbare feiten plegen in het gedrang. Het personeelstekort in justitiële jeugdinrichtingen zorgt ervoor dat jongeren vaak op hun kamer zitten en dat behandelingen niet van start gaan. En door plaatsgebrek komen jongvolwassenen soms in reguliere penitentiaire inrichtingen terecht. Die voldoen niet aan de uitgangspunten van het jeugdstrafrecht, dat voornamelijk gericht is op het bijsturen van de ontwikkeling van kinderen. 

Jongeren die een PIJ-maatregel krijgen (plaatsing in een inrichting voor jeugdigen, ook wel jeugd-TBS genoemd) blijven soms langer vastzitten omdat een goede uitstroom niet is geregeld, bijvoorbeeld door het ontbreken van een geschikte vervolgplek. Het alternatief is dat ze naar huis worden gestuurd, terwijl ze nog begeleiding nodig hebben. Dat vergroot het risico dat ze opnieuw misdrijven gaan plegen. 

Kinderrechters laten zaken vaker op zitting komen om te controleren of er wel hulp of een onderzoek wordt opgestart. 'Maar we ontkomen er soms niet aan om in onze beslissingen al rekening te houden met het gebrek aan mogelijkheden', zegt rechter Van Kalveen. Vooral kinderbeschermings- en jeugdstrafzaken stellen de rechters voor grote dilemma's. Is het wel legitiem om zulke ingrijpende beslissingen te nemen als de uitvoering zo te wensen overlaat?  'We zien dagelijks kinderen en gezinnen die dringend hulp nodig hebben. Het is dan ook echt nodig dat de problemen in de hele jeugdhulpketen worden aangepakt.'