De doorrekening van de scenario’s is een gevolg van een in de Tweede Kamer aangenomen motie in september, nadat er onrust was ontstaan over het voorgenomen besluit tot het Meerjarenplan Rechtspraak. Met dit plan komt de Rechtspraak voor een deel tegemoet aan de door het kabinet opgelegde bezuinigingen die oplopen tot 88 miljoen euro. Daarnaast wordt er geld vrijgemaakt om te investeren in verlaging van de werkdruk, modernisering en kwaliteit.

In het plan stelt de Rechtspraak voor in 7 arrondissementen de kantoorwerkplekken te concentreren op 1 locatie en in Almelo, Assen, Alkmaar, Dordrecht, Lelystad, Maastricht en Zutphen niet meer alle rechtszaken te doen. Daardoor hoeven op die plekken geen dure faciliteiten als beveiliging, cellenblokken en grote zittingszalen meer te worden gefinancierd.
De motie van de Tweede Kamer riep op geen onomkeerbare stappen te zetten, totdat duidelijk zou zijn wat precies de gevolgen zijn. De presidenten en de Raad voor de rechtspraak hebben nu 3 scenario’s doorgerekend. In de brief schrijven ze tegemoet te komen aan de zorgen die er zijn over de toegankelijkheid van het recht: alle enkelvoudige (door 1 rechter behandelde) zaken blijven in de 7 zittingslocaties. De zorgen werden geuit door burgemeesters, de vakvereniging NVvR en tijdens het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over het locatiebeleid.

2 van de 3 scenario’s gaan uit van de concentratie van de werkplekken van medewerkers op de hoofdlocatie in het arrondissement. Dat betekent dat in die scenario’s de medewerkers in de genoemde vestigingen van werkplek veranderen. De Rechtspraak kampt met een oplopend overschot aan vierkante meters kantooroppervlak en wil geen leegstand bekostigen.

In het eerste scenario (waarin werkplekken worden geconcentreerd) worden alle meervoudige zaken, alle zaken met gedetineerden en een bepaalde categorie enkelvoudige zaken alleen nog gedaan op de hoofdlocatie. De besparing op de huisvesting in deze variant is het grootst, 19 miljoen euro.

In het tweede scenario (ook in combinatie met concentratie van werkplekken) blijven alle enkelvoudige zaken in de genoemde 7 locaties. De enige uitzondering zijn enkelvoudige zaken met gedetineerden (strafrecht) en gesloten geplaatsten (civiel recht).
Dit bespaart 16 miljoen euro. De besparing is 3 miljoen euro lager dan in het eerste scenario, omdat er meer zittingscapaciteit nodig is.

In het derde scenario blijven alle zaken in de 7 zittingsvestigingen. In dit scenario wordt ‘slechts’ 3 miljoen bespaard, omdat dure faciliteiten als grote zittingszalen, beveiliging en cellenblokken moeten worden gehandhaafd. Ook blijven in dit scenario werkplekken gehandhaafd. Door invoering van tijd- en plaatsonafhankelijk werken kan er wel iets worden ingekrompen.

In de overige arrondissementen wordt door het afstoten van kantooroppervlak 11 miljoen euro bespaard. 

Het PRO wijst de minister erop dat, ook na doorvoering van het MJP, er een structureel tekort blijft bestaan van ongeveer 32 miljoen euro en dat de Rechtspraak met het MJP het maximaal haalbare doet. Aan de geplande investeringen kan niet worden getornd, aldus het PRO. 

De Rechtspraak heeft in de afgelopen maanden diverse keren aangegeven dat alleen als het kabinet structureel circa 50 miljoen extra ter beschikking stelt, het MJP kan worden heroverwogen. Volgende week vergadert de Tweede Kamer over de begroting van het ministerie van V en J.