De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State is de hoogste algemene bestuursrechter van het land. Zij doet uitspraak in geschillen over besluiten van de overheid. In de meeste gevallen gaat het om een geschil tussen een burger of een bedrijf aan de ene kant en de overheid (gemeente, provincie en Rijksoverheid) aan de andere kant.

Vaak gaat het om een besluit in een concreet geval, zoals een asiel- of verblijfsvergunning, een vergunning om een huis te bouwen, of een besluit over huur- of zorgtoeslag. Maar de Afdeling bestuursrechtspraak buigt zich ook over zaken van burgers, bedrijven en overheden tegen besluiten die een meer algemene strekking hebben. Voorbeelden daarvan zijn beroepen tegen gemeentelijke bestemmingsplannen en plannen voor de aanleg van windparken of snelwegen.

Meer informatie over de Afdeling bestuursrechtspraak vind je op de website van de Raad van State. Daar kun je ook een video bekijken over wat de Afdeling bestuursrechtspraak precies doet.

Soms kan je direct tegen een besluit van de overheid in beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak. In andere gevallen moet je eerst naar de rechtbank. Tegen de uitspraak van de rechtbank kan je dan in hoger beroep. De Afdeling bestuursrechtspraak is bijvoorbeeld de ‘eerste en enige rechter’ in zaken over bestemmingsplannen. Je kunt in hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak tegen uitspraken van de sectoren bestuursrecht van de rechtbanken in onder meer vreemdelingenzaken, en in zaken waar het gaat om besluiten op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en de Wet open overheid.

Samenstelling

De Afdeling bestuursrechtspraak beoordeelt het overheidsbesluit aan de hand van de bezwaren die daartegen zijn aangevoerd. Zij toetst of het overheidsbesluit rechtmatig is. Dat wil zeggen dat zij beoordeelt of de overheid zich aan de wet heeft gehouden, maar ook of de overheid het besluit zorgvuldig heeft voorbereid en goed heeft gemotiveerd. Bij bepaalde besluiten kijkt de bestuursrechter of alle belangen wel goed tegen elkaar zijn afgewogen.

Naast de taak om in individuele zaken uitspraak te doen, heeft de Afdeling bestuursrechtspraak ook een belangrijke taak op het gebied van rechtseenheid en rechtsontwikkeling. Dat doet zij in goede samenwerking met de drie andere hoge bestuursrechters in Nederland: de Hoge Raad, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het bedrijfsleven. De Hoge Raad is de hoogste bestuursrechter in belastingzaken, terwijl je bij de Centrale Raad van Beroep terechtkan in socialezekerheids- en ambtenarenzaken. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven is de hoogste rechter in het economisch bestuursrecht.

In de meeste zaken houdt de Afdeling bestuursrechtspraak een rechtszitting. Die zijn openbaar en dus toegankelijk voor publiek en pers. Het stellen van vragen door de Afdeling bestuursrechtspraak staat centraal, maar partijen kunnen aan het begin van de rechtszitting hun standpunten toelichten.

De meeste zaken worden door een meervoudige kamer behandeld. Dat betekent dat drie rechters zich over de zaak buigen. Rechters worden bij de Afdeling bestuursrechtspraak staatsraden genoemd. Minder grote of eenvoudigere zaken kunnen ook door een enkelvoudige kamer (met 1 rechter) behandeld worden.

De rechtszittingen vinden plaats in het gebouw aan Kneuterdijk 22 in Den Haag. De uitspraak wordt automatisch aan de procederende partijen toegezonden. Het merendeel van de uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak wordt direct na openbaarmaking met volledige tekst op de website van de Raad van State en op www.rechtspraak.nl gepubliceerd.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State is ook de hoogste rechter in vreemdelingenzaken. Niet alle vreemdelingenzaken worden op een rechtszitting behandeld. Als dat wel gebeurt, is dat in het gebouw aan Kneuterdijk 22 in Den Haag. Ook deze zittingen zijn openbaar.

De wettelijke termijn voor de afdoening van vreemdelingenzaken is maximaal 23 weken. Maar afhankelijk van het soort zaak kan de termijn waarbinnen de Afdeling bestuursrechtspraak uitspraak doet, aanzienlijk korter zijn. Dit geldt in het bijzonder voor bewaringszaken en zaken van de korte asielprocedure. Een uitspraak op een verzoek om voorlopige voorziening wordt in de regel binnen drie weken gedaan. Maar als het nodig is, kan deze ook veel sneller worden gedaan. Zie voor verdere informatie de website van de Raad van State.