Samen met het bedrijf  LexIQ dook de Rechtspraak in de wereld van legal tech. Bij wijze van experiment zijn 2 rechtszaken zowel aan de echte rechter als aan een computer voorgelegd. Wat blijkt? Het oordeel van de computer sluit nog niet aan bij dat van de echte rechter. Voor de computer zich kan meten met een rechter van vlees en bloed moet nog flink wat werk worden verzet. Toch geeft de manier waarop de modellen van LexIQ de werkelijkheid proberen te benaderen een blik in de toekomst.

LexIQ specialiseert zich in data-analyse binnen de juridische sector en verstrekt statistische informatie over advocaten, rechters en gerechtelijke instanties. Door het bestuderen van de 400 duizend uitspraken in het uitsprakenregister van de Rechtspraak denken zij dat het uiteindelijk mogelijk is om rechters met data-analyse te ondersteunen, bijvoorbeeld door statistische gegevens van eerder gedane uitspraken aan de rechter voor te leggen.

In aanloop naar de Dag van de Rechtspraak legde de Rechtspraak het bedrijf daarom 2 zaken voor. Een arbeidszaak waar een financieel directeur de ontbinding van zijn arbeidsovereenkomst aanvecht en een verkeerszaak waarbij een man een rotonde niet rechtsom maar linksom nam. Het oordeel van de echte rechter kreeg LexIQ niet.

In de rotonde-zaak oordeelde de computer dat de man schuldig was aan het overtreden van de verkeerswet. De echte rechter kwam juist tot een tegenovergesteld oordeel: vrijspraak. Het ontbreken van een verkeersbord, die de juiste rijrichting aangeeft, was doorslaggevend om de man vrij te spreken.

Bij de arbeidszaak kwam de voorspelling van de computer dichter in de buurt van de werkelijkheid. Zowel de computer als de rechter oordeelden dat de financieel directeur onterecht is ontslagen. Indrukwekkend, maar het verschil zit hem in de details: de ontslagvergoeding die de rechter oplegde was 10 keer hoger dan die van de computer.

Het experiment laat zien dat het ambacht van de rechter noodzakelijk is. Zaken zijn vaak juridisch zo complex dat een computer op het verkeerde spoor wordt gebracht. Daarnaast zorgt een rechter van vlees en bloed dat de mens en maatschappij centraal staan, en niet de regeltjes alleen. Maar dat de snelle ontwikkelingen op het gebied van informatieverwerking gevolgen zullen hebben voor de Rechtspraak, is duidelijk. De Rechtspraak bereidt zich voor op de toekomst en wil daarom dit soort vraagstukken bespreken.

Tijdens de Dag van de Rechtspraak (donderdag 28 september) komen daarom honderden rechters, politici, opinie- en beleidsmakers in Utrecht bij elkaar om te praten over maatschappelijke, technologische en juridische ontwikkelingen die de toekomst van de rechtsstaat bepalen. LexIQ zal daar het gebruikte computermodel demonstreren en zo de discussie voeden.