Rechters zien steeds vaker dat het OM gijzeling verzoekt van mensen die boetes niet kunnen betalen, terwijl gijzeling alleen bedoeld is voor degenen die niet willen betalen. De Amsterdamse kantonrechters gaan het OM bij verzoeken tot gijzeling vragen aannemelijk te maken dat de betrokken personen wel kunnen, maar niet willen betalen.

In 2012 behandelden de rechters ruim 1.200 verzoeken tot gijzeling. In 2013 gebeurde dat ongeveer 37.000 keer. Deze sterke stijging is een gevolg van de stapsgewijze invoering van de Wet OM-afdoening. Sinds 2011 heeft het OM ruimere mogelijkheden om voor lichte overtredingen een zogeheten strafbeschikking op te leggen. Ook overtredingen van de APV (Algemeen Plaatselijke Verordening) vallen onder de Wet OM-afdoening. Na verloop van tijd vertaalt zich dat in een hoger aantal verzoeken tot gijzeling, wanneer de opgelegde boetes onbetaald blijven.

Het CJIB, dat de boetes int, kan via tussenkomst van de officier van justitie bij de rechter vorderen dat weigerachtige betalers maximaal vijftien dagen worden gegijzeld. Een gijzeling dient om mensen die niet willen betalen, tot betaling te prikkelen. Ze vervangt de boete niet; die moet na afloop van de gijzeling nog steeds betaald worden.