De Turkse rechtspraak maakt zijn zwartste episode in de geschiedenis door, zegt de Turkse jurist Selim. ‘Alleen bange of regeringsgezinde rechters en aanklagers werken vandaag de dag in de Turkse rechtspraak. Er is geen onafhankelijkheid en onpartijdigheid meer’, aldus Selim.

Eerlijk is eerlijk: de Turkse rechtspraak is nooit onafhankelijk geweest en heeft dat ook nooit willen zijn, zegt Selim. ‘Sinds het begin van de Turkse republiek in 1923 heeft iedere Turkse regering geprobeerd om de rechtspraak te gebruiken in een poging de oppositie, de media en de minderheden te onderdrukken – zoals dat altijd gebeurt in ondemocratische landen.’ Met de poging van Turkije om lid te worden van Europese Unie eind jaren 80, werden er volgens Selim wel stappen gezet op weg naar een onafhankelijke rechtspraak, maar ‘die is nu geruïneerd’.

De lieden achter de mislukte coup van 15 juli 2016 moeten worden opgespoord en vervolgd, zoals dat hoort, zegt Selim, maar wat heeft dat te maken met het verwoesten van de rechtspraak? ‘Wat gebeurde er 24 uur na de couppoging? De Hoge Raad van rechters en aanklagers schorste maar liefs 2.745 rechters en aanklagers, onder wie 5 leden van de Hoge Raad zelf. Op bevel van de hoogste aanklager in Ankara werden huiszoekings- en arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen geschorste rechters en aanklagers. Heel snel werden 2.000 rechters en aanklagers opgepakt. Alles van waarde werd in beslaggenomen en bevroren. Alsof dat niet genoeg was, kregen 50.000 mensen, onder wie rechters en aanklagers, te horen dat ze het land niet meer uit mochten. En de doodstraf kwam weer om de hoek kijken als straf voor de vermeende coupleiders.’

Vele honderden rechters en aanklagers zijn niet alleen hun werk en hun bezittingen kwijt, maar ook hun waardigheid – in Turkije geen klein ding. Selim: ‘Onafhankelijke bronnen zoals Amnesty International melden dat gevangengenomen rechters en aanklagers worden geslagen, gechanteerd en vernederd in de officiële en clandestiene gevangenissen. Iedere dag worden hun namen na zogenaamde bekentenissen in de krant afgedrukt. Niet alleen zij worden daarmee besmeurd, maar ook hun familieleden.’

Advocaten staan niet in de rij om de opgesloten rechters en aanklagers bij te staan, weet Selim uit ervaring. ‘Zij zijn bang ook vervolgd te worden. Als ze wél de moed hebben, maakt de regering hen het werk onmogelijk. Als ze hun cliënten in de gevangenis opzoeken, staan er tegen alle nationale en internationale normen altijd bewakers bij. Sommige advocaten hebben onder deze druk ontslag genomen. De opgepakte rechters en aanklagers kunnen alleen terecht bij de advocaten die door hun beroepsgroep zijn uitgekozen om de procedurele zaken en het papierwerk af te handelen. Iedereen weet dat je de gevangenen daar niet meer helpt.’

Niemand in Turkije loopt te hoop tegen deze flagrante schending van de mensenrechten, constateert Selim mistroostig. ‘Politieke partijen niet, NGO’s niet, de media niet, de juristenclubs niet - niemand doet zijn mond open. Gelukkig hebben verschillende Europese Raden voor de rechtspraak gereageerd op de afbraak van de onafhankelijkheid van de Turkse rechtspraak en de beperking van de ambtstermijn van rechters en aanklagers. Ik ben ook blij dat de Nederlandse Raad voor de rechtspraak mij de kans gaf om te praten over de aanslag op de rechtsstaat. Want de Turkse rechters en de aanklagers kunnen hun mond niet opendoen om zichzelf te verdedigen’.

* Selim is een gefingeerde voornaam