De zitting zal vanmiddag 2 uur duren en niemand neemt de benen. Niemand wordt ook door emotie overmand. Jeroen al helemaal niet, terwijl hij toch de keel van zijn bloedeigen moeder heeft dichtgeknepen en haar heeft gesmoord met een kussen. ‘Om er zeker van te zijn dat ze geen lucht meer kon krijgen’, aldus zoonlief.

Had hij eerst nog een halfslachtige poging ondernomen om de politie wijs te maken dat ‘er van alles kon zijn gebeurd’, eind vorig jaar bekende Jeroen (48) tegenover de rechter-commissaris dat hij zijn moeder in haar woning aan de Padevoortseallee in het Gelderse Zeddam had omgebracht. Blijft hij bij die schuldbekentenis, wil de voorzitter van de meervoudige strafkamer weten. ‘Ik heb het in een opwelling gedaan. We hadden ruzie en ik raakte buiten mijzelf. Er kwam een beest in mij los. Dat had ik nog nooit meegemaakt, want ik ben helemaal niet agressief. Op mijn werk werd ik ook mevrouw W. genoemd. Er was razernij in mijn hoofd. Toen ik mijn moeder vastpakte, wist ik dat het niet goed zou komen.’

Waarom de ruzie zo vreselijk uit de hand liep? Het vuur werd aangewakkerd door onenigheid over de aankoop van een huis, maar oorzaak van de uitslaande brand was volgens Jeroen de ontkenning door zijn moeder van zijn jarenlange geestelijke problemen en zijn inferioriteitsgevoel. ‘Niets wat ik deed was goed. Als ik het bed had opgemaakt, haalde zij het weer af en deed het opnieuw. Ik mocht niets voor haar doen. Alleen als ik voor haar mocht koken, had ik een goed gevoel. Eigenlijk zijn we emotioneel verwaarloosd. Mijn moeder was extreem dominant en hield ons klein. Vader heeft ook nooit wat met ons ondernomen.’ Wat Jeroen bevreemdt, is dat zijn moeder zich op de fatale juni-ochtend niet verweerde. ‘U hebt wel verklaard dat ze zei: “Ach jongen, wat doe je nou?”, oppert een rechter. ‘Ze wist niet wat ik van plan was en dat wist ik zelf ook niet. Had ze maar geschreeuwd of mij in mijn gezicht geslagen. Ik denk dat ze het had opgegeven.’

Jeroen slikte een maand antidepressiva en antipsychotica en had daags voordat hij zijn moeder wurgde, contact gehad met de crisisdienst in Doetinchem over opname, maar hij was niet komen opdagen. ‘Ik was in paniek en had veel stress. Ik had mij moeten laten opnemen.’ Persoonlijkheidsonderzoek wijst uit dat Jeroen lijdt aan het syndroom van Asperger (mensen met deze aan autisme verwante contactstoornis praten weliswaar normaal en hebben ook een normale intelligentie, maar zijn erg in zichzelf gekeerd en vertonen een gebrek aan empathie). Als Jeroen zegt dat hij het ‘heel erg vindt’ wat er is gebeurd, dan klikt het syndroom door. Gevraagd naar zijn waarneembare emotieloosheid, zegt Jeroen: ‘Er is te veel gebeurd. Ik heb een blokkade opgeworpen om mijzelf te beschermen.’ Dat doet hij nu ook in de gevangenis in Vught, waar hij het afgelopen jaar in voorarrest heeft vastgezeten. ‘Ik loop volledig vast tussen de ADHD’ers in de gevangenis.’

Jeroen heeft zijn moeder in een opwelling gedood. Een vooropgezet plan stak er niet achter, aldus officier van justitie Aidan van Veen. Geen moord dus, maar doodslag. Jeroen is sterk verminderd toerekeningsvatbaar met een matige tot grote kans op herhaling, constateert de officier op basis van het rapport over Jeroen. Tbs met voorwaarden lijkt hem daarom op zijn plaats. Jeroen kan volgende maand al terecht in het centrum voor forensische psychiatrie De Boog in Warnsveld, maar dat gaat de officier van justitie net iets te snel. ‘Er is plaats voor vergelding. Iemands leven is genomen, er is veel leed veroorzaakt en Jeroen heeft zijn broer medeverantwoordelijk willen maken. Daarom vraag ik de rechtbank om, naast tbs met voorwaarden, 4 jaar onvoorwaardelijke gevangenisstraf met aftrek van voorarrest op te leggen.’

Raadsvrouw Jenneke Broekhuizen kan zich goed vinden in tbs met voorwaarden, en zou deze zo snel mogelijk willen laten ingaan. ‘Een langere gevangenisstraf dient geen doel, een klinische behandeling wel. Er is volgende maand al plek in Wansveld. Daarom vraag ik u om mijn cliënt een gevangenisstraf op te leggen gelijk aan het voorarrest.’ Als de rechtbank daar geen oren naar heeft, dan zou een gevangenisstraf van maximaal 2 jaar billijk zijn. Of Jeroen ten slotte nog iets wil zeggen, vraagt rechter Van Apeldoorn. Het antwoord komt niet uit zijn hart, maar van een papiertje. Hij leest voor: ‘Ik heb het mijn moeder niet bewust aangedaan. Het gebeurde in een moment van verstandsverbijstering. Mijn moeder was mij echt wel dierbaar en ik hield echt wel van haar.’ Hij wil erbij zijn als de rechtbank 2 weken later uitspraak doet. Dan blijkt dat de rechtbank (veel) meer ziet in de eis van de officier van justitie dan in het pleidooi van zijn advocaat. Hoewel Jeroen volgens de rechtbank het meest gebaat is bij een snel begin van zijn behandeling, vraagt het delict (doodslag) volgens de rechtbank om meer vergelding dan alleen een gevangenisstraf die gelijk is aan het voorarrest. De rechtbank legt Jeroen een gevangenisstraf op van 4 jaar met aftrek van voorarrest en tbs met voorwaarden.