Op de collectebus zijn een dierenfoto en een A4’tje met ‘Dieren in Nood’ geplakt. Erg professioneel oogt het allemaal niet. Een achterdochtige buurtbewoner belt de politie. Zijn broer fotografeert de collectant, die zijn collectebus, gevuld met 9,60 euro, pardoes in de bosjes gooit als een politieauto de straat inrijdt. Directeur van de Stichting Dieren in Nood Michiel* is er gloeiend bij.

Zelf vindt Michiel (34) het maar een ‘hoop gezeur’, dat hij vandaag voor oplichting voor politierechter Van Apeldoorn moet verschijnen. Hij collecteerde voor hulpbehoevende dieren, wat kan daar nu mis mee zijn? Nu ja, bijvoorbeeld dat hij de politie vertelde dat hij in 2016 4.000 euro had opgehaald en daarvan slechts 250 euro had overgemaakt naar een goed doel?, oppert de politierechter.

Michiel blijft onbewogen. ‘Dat is omdat ik een uurloon reken. Ik besteed veel uren aan de collecte.’ ‘Denkt u dat er iemand in Nederland is die gaat collecteren en daar een uurloon voor krijgt?’, reageert de rechter. Volgens Michiel gebeurt dat. Hij gaat ijzerenheinig door. ‘Ik heb vorig jaar de Stichting Dieren in Nood opgezet, en daaruit betaal ik mijn onkosten. Je kunt het vrijwillig doen, maar in dit geval reken ik een uurloon van 11,50 euro.’ Michiel gelooft niet dat het de goede gevers iets kan schelen of hij een uurloon rekent of niet.

Michiel wist vast dat hij de mensen in Elburg aan het oplichten was. Waarom zou hij anders zijn collectebus in de bosjes hebben gegooid? Michiel: ‘Ik heb de collectebus in de bosjes gelegd, niet gegooid, zodat ik later weer voor het goede doel verder kon collecteren. Ik had op dat moment geen officiële vergunning. Eerder had ik wel een vergunning. Vorig jaar in Putten. Dat was ook met een collectebus die ik had gekocht.’ Als hij dan ‘s avonds thuiskwam, ging de bus open en werden de centjes voor het goede doel geteld.

De rechter: ‘Ik heb ook eens collecte gelopen en dan is zo’n collectebus afgesloten. Daar kun je niet bij. Het is niet de bedoeling dat je het geld eruit haalt.’ Dat deed hij ook niet! Michiel: ‘Ik breng het geld naar de bank en de kosten trek ik er later vanaf. De rest gaat naar het goede doel.’ Een oplichter vindt hij zichzelf niet, ‘maar ja, zonder vergunning schijnt het strafbaar te zijn.’

Michiel is een volhouder. 3 keer eerder is hij veroordeeld voor collecte-oplichting. ‘Ik ben in oktober gestopt met collecteren; ik ga wat anders doen’, zegt hij onaangedaan. Is hij toch nog 3 maanden in de weer geweest, maar dat wordt hem niet verweten. ‘Ik heb mij erbij neergelegd dat het strafbaar is. Dat gezeur.’ ‘Als u het zo’n gezeur vindt, dan had u ook kunnen stoppen’, oppert rechter Van Apeldoorn. Michiel: ‘Dat had ik kunnen doen, maar ik had geen andere dagbesteding. Die krijg ik nu misschien wel.’ Officier van justitie Markink vraagt zich af of Michiel bleef doorgaan met de oplichterij omdat hij een stoornis heeft. ‘U hebt de politie verteld dat u autistisch bent. Bijt u zich ergens in vast en kunt u niet stoppen?’

Michiel: ‘Het was niet lastig om te stoppen. Ik deed het om wat te doen te hebben en ik deed het voor de dieren, niet zozeer om geld in mijn eigen zak te stoppen.’ ‘Daar komt het wel op neer als je 4.000 euro ophaalt en 250 euro overmaakt naar een goed doel’, meent de rechter. ‘Ik vind een uurloon van 11,50 euro reëel’, antwoordt Michiel. ‘U krijgt ook een Wajong-uitkering van 900 euro, toch? Hebt u ze verteld dat u hebt bijverdiend’? Dat heeft Michiel niet. ‘Ik moet de jaarrekening nog opmaken.’

Michiel wordt behandeld voor zijn autisme en gaat binnenkort begeleid wonen in Arnhem. En hij moet zich nog voor 3 werkstraffen melden bij de reclassering: 1 van 20 uur, 1 van 80 uur en 1 van 120 uur. Hoewel officier van justitie Markink de indruk heeft dat Michiel ‘de beste bedoelingen’ had en dieren wilde helpen, staat voor haar als een paal boven water dat Michiel de boel heeft geflest. Maar wat voor zin heeft een nieuwe werkstraf? ‘De verdachte moet begeleid worden en hij moet zijn plek krijgen in begeleid wonen. Als hij iets voor de dieren wil doen, kan dat via de Dierenbescherming, als vrijwilliger.’ Zij kiest voor een geheel voorwaardelijke gevangenisstraf van 2 maanden. En Michiel moet zich houden aan de reclasseringsvoorwaarden die in een eerder vonnis door de politierechter zijn vastgesteld.

Collecteren is een baan, vindt Michiel, en daarmee verdien je geld, werpt zijn advocate op. ‘Mijn cliënt heeft niet de bedoeling gehad om zichzelf in strijd met de wet te bevoordelen. Hij heeft daadwerkelijk geld overgemaakt naar goede doelen. De hulp die hij kreeg, sloot niet aan bij zijn behoefte. Mijn cliënt heeft behoefte aan een zinvolle dagbesteding’, aldus raadsvrouw Jansen. Zij pleit voor een ‘geloofwaardige’ straf. Geen werkstraf en minder dan 2 maanden voorwaardelijke celstraf.

Politierechter Van Apeldoorn is veel minder mild over Michiel. Zij gelooft niets van zijn goede bedoelingen. ‘U had de beste bedoelingen met uzelf. U was op zoek naar een profijtelijke dagbesteding en dus gaf u zichzelf een uurloon, terwijl je geld aan een collectant geeft omdat je weet dat die donatie bij een goed doel terechtkomt.’ Michiel wist best dat hij mensen oplichtte. ‘Het is u zo vaak gezegd: als u hiermee doorgaat, gaat u de gevangenis in. En toch ging u door.’ Michiel heeft geluk dat hij nog niet 1 werkstraf heeft uitgevoerd, want anders had de rechter hem een onvoorwaardelijke gevangenisstraf gegeven. Nu komt hij er vanaf met een werkstraf van 60 uur en een voorwaardelijke gevangenisstraf van 1 maand. Daarmee komt de directeur van Dieren in Nood op een totaal van 280 uur werkstraf. Met die dagbesteding zit het de komende tijd dus wel snor.

* Om redenen van privacy gefingeerde voornaam.