Tijdens een aangekondigde inspectie in 2021 hebben toezichthouders van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (de NVWA) steekproefsgewijs tien diersoorten in Ouwehands Dierenpark gecontroleerd. Daarbij werd beoordeeld of het dierenpark ten aanzien van deze diersoorten aan de wet- en regelgeving voldeed. Ook de twee rosse neushoornvogels, die in 2009 aan Ouwehands zijn gedoneerd, werden toen gecontroleerd. De NVWA concludeerde dat het dierenpark niet kon aantonen dat de twee rosse neushoornvogels in gevangenschap zijn geboren en gefokt én dat ondersteunende documenten over de herkomst van de vogels ontbraken. Om dit onrechtmatige bezit te beëindigen heeft de minister de dierentuin een zogenoemde last onder bestuursdwang opgelegd, wat betekent dat de vogels in beslag worden genomen.

Ouwehands Dierenpark stelt dat geen sprake is van onrechtmatig bezit van de neushoornvogels. Volgens de dierentuin mochten zij vanaf het moment dat de vogels aan hen gedoneerd werden ervan uitgaan dat de dieren gefokt waren, omdat ze gesloten pootringen hadden. In dat geval geldt geen administratieplicht. Volgens Ouwehands zijn de vogels afkomstig van iemand uit Tsjechië en daarmee is volgens de dierentuin voldoende aannemelijk gemaakt dat ze een legale herkomst hebben. Maar de rechtbank is het met de minister eens dat enkel het feit dat de dieren gesloten pootringen hebben, onvoldoende is om aan te tonen dat ze ook legaal zijn gefokt. Ook een vogel met een illegale herkomst kan tóch een gesloten pootring hebben. Gesloten pootringen in combinatie met bewijsstukken van de fokker kunnen aantonen dat de vogels in gevangenschap zijn gefokt, maar Ouwehands beschikt niet over die bewijsstukken van de fokker. Uiteindelijk is niet duidelijk geworden waar de vogels vandaan komen.

Ouwehands wijst erop dat de neushoornvogels al jarenlang in het dierenpark verblijven, gewend zijn aan hun vaste verzorgers en niet goed zullen wennen aan een ander verblijf. De rechtbank vindt dat geen goede redenen om de vogels in Rhenen te laten. De minister moet zich namelijk houden aan de internationale regels voor handel in bedreigde planten- en dierensoorten, waarover ruim 180 landen afspraken hebben gemaakt die ook in de Europese Unie gelden. Het doel daarvan is om illegale handel te voorkomen, waaronder ook de handel in rosse neushoornvogels. Als iemand illegaal een dier heeft verkregen, dan is het uitgangspunt dat het dier bij diegene wordt weggehaald en daar niet mag terugkeren. Zo staat het in de wet en dat uitgangspunt geldt ook in deze zaak. Het is daarmee ook de enige manier waarop de minister kan handhaven. Na de inbeslagname kan de minister de rosse neushoornvogels aan een volgende eigenaar geven. Daarmee krijgen de vogels de status alsof zij legaal waren verworven. De rechtbank gaat ervan uit dat de minister het welzijn van de rosse neushoornvogels kan waarborgen als ze naar een andere locatie gaan.