Bij de controle aan de zelfscan gaat het er ook rommelig aan toe, maar alles lijkt in orde en ze gaan door met 'scannen'. Wat spullen liggen bij de scan en de rest blijft in de kar. Ze lopen met z'n drieën weg. Een paar maanden later bekijkt de winkelmanager nogmaals de videobeelden van die 18e december. Wat een gedoe daar aan de zelfscan. Ze zoekt hun bon: het drietal heeft drie paar sokken afgerekend.

De politie komt aan de deur en bijna een jaar later zitten ze gedrieën voor de politierechter in het Leeuwardense gerechtsgebouw. Want: ze hebben volgens het Openbaar Ministerie ‘in vereniging’ de Action bestolen. Voordat de Friese politierechter zich over de vermeende diefstal buigt, heeft de advocaat van dochter Roos (21)* een verzoek. ‘Sinds het voorval bij de Action is er geen contact meer tussen vader en dochter. Ze voelt zich niet vrij om haar verhaal te doen waar haar vader bij is. Ik wil u daarom vragen om de behandeling te splitsen.’

De advocaat van vader Herman (43)* vindt splitsing prima, maar vader Herman niet. 'Ik wil er graag bij zijn, ik zit hier niet om een feestje te vieren. Ik zou het prettig vinden om hier met z'n allen te blijven.' 'Politierechter Vreugdenhil: 'U zegt: de waarheid komt niet aan het licht als de zaak niet tegelijk wordt behandeld?' Herman: 'Dat weet ik niet, want daar ben ik niet bij. Het gaat vandaag ook om mij, en dan wil ik wel weten wat erover mij wordt gezegd.' De rechter voelt wel wat voor splitsing, 'maar u kunt straks gewoon in de zaal gaan zitten als publiek, dat is ook wat raar.' De officier van justitie heeft een voorstel: 'We kijken gelijktijdig naar de videobeelden, en vervolgens splitsen we de behandeling. Het staat iedereen vrij om bij de behandeling van de andere zaak achterin de zaal te gaan zitten. Ik zie geen aanleiding om de deuren te sluiten.' Herman gaat akkoord. Politierechter Vreugdenhil: 'We steken van wal en als de ondervraging begint, splitsen we de behandeling. Dat had ik ook niet gedacht toen ik het Wetboek van Strafvordering opensloeg als student.' 

De Action in de Roggemolenstraat komt in beeld. Van de voordeur tot de zelfscan, overal hangen camera’s. Het drietal pakt een kar. Ze leggen er alle drie spullen in en belanden uiteindelijk bij de zelfscan. Het spel is op de wagen. ‘Ik ben niet zo onder de indruk’, zegt vader Herman na het bekijken van de beelden. ‘We zijn gecontroleerd en er was …’ De rechter: ‘Nee, nu gaan we het over de inhoud hebben en doen we wat we hebben afgesproken. Uw dochter gaat even naar buiten.’ ‘U bent niet onder de indruk, zei u’, vervolgt de politierechter. Herman: ‘Er is een controle uitgevoerd en dat was allemaal goed. Ik heb het financieel niet slecht. Dan ga ik toch niet bij de Action stelen?’

Hij heeft niets gestolen, zegt Herman. 'U ziet mij in de Action zitten, ik heb mijn telefoon vast. Ik was mij er niet van bewust dat de kar niet werd gescand. Ik lette er niet op. Maar u ziet op het filmpje ook dat we meerdere artikelen scannen.' Dat zegt bitter weinig, weet politierechter Vreugdenhil: 'Wat we veel zien is dat spullen wel in de buurt van het scanapparaat worden gehouden, maar niet worden gescand. Bijvoorbeeld omdat de code aan de andere kant wordt gehouden. U trekt de conclusie dat is betaald, die conclusie trek ik nog niet.' Als er niet is betaald, dan is dat de schuld van dochter Roos, want ze gingen voor háár op stap, vooral voor kerstspullen. 'Zij deed de boodschapjes en zij zou afrekenen.' De rechter: 'Dat heeft ze volgens u niet gedaan en daarom hebt u nu mot met elkaar, begrijp ik.' 'We hebben geen ruzie meer', reageert Hanna (28), Hermans partner. Zij was er ook bij in de Action.

‘De verdachten wijzen naar elkaar’, weet officier van justitie Kappeyne van de Coppello. ‘De één dacht dat de ander had afgerekend, en de ander dacht dat de één dat had gedaan. Maar uiteindelijk gaat een kar vol boodschappen de deur uit en worden alleen sokken afgerekend.’ Vader en dochter hebben bewust samengewerkt om de Action te bestelen. Over Hanna twijfelt hij. ‘Ik zie dat mevrouw bij de kassa staat en met de dochter van alles bij het scanapparaat doet. Mevrouw zegt dat ze dacht dat alles was afgerekend. Die indruk zou ze gehad kunnen hebben. Je kunt ook zeggen: hoe kan dat nou, want alles uit de kar is niet gescand. Maar die kar stond wel bij mijnheer. Omdat ik enige twijfel heb, vind ik dat mevrouw vrijgesproken zou moeten worden.’

Maar Herman, die is wel schuldig. 'De winkelwagen stond voor zijn neus. Hij moet hebben gezien dat niets werd gescand.' Officier Kappeyne van de Coppello eist een werkstraf van twintig uur, ook omdat Herman al eens eerder is veroordeeld voor winkeldiefstal. 'We zijn het stadium van een geldboete gepasseerd.' Bovendien heeft hij de Action bestolen terwijl hij in zijn proeftijd voor een verkeerszaak was, en dat levert hem nog eens twintig uur werkstraf op. Onterecht, vindt Hermans raadsman Wielenga. 'Mijnheer was zich er niet van bewust dat de goederen in die kar niet werden afgerekend. Je ziet op de videobeelden dat hij de kar wegduwt en zijn telefoon pakt. We weten allemaal: dan heb je niets meer in de gaten. Mijn cliënt had geen zicht op de kar. Hij kijkt er niet naar. Misschien is er wel wettig bewijs voor diefstal in vereniging, maar ik denk niet dat het bewijs overtuigend is. Daarom zou vrijspraak moeten volgen.' Als de rechter daar niet aan wil, dan zou een geldboete van tweehonderd euro op zijn plaats zijn.

De politierechter doet nog geen uitspraak, eerst is het de beurt aan dochter Roos. Vader Herman gaat de gang op. ‘Met welke bedoeling kwam u de Action binnen?’, vraagt de rechter. Roos: ‘Ik kwam niet binnen om de spullen in de kar niet te scannen. Ik ging naar de Action om voor mijn vader en Hanna spulletjes te kopen. Ik legde zelf ook spullen in de kar, maar die waren voor hun.’ Dat die niet zijn gescand, zag ze niet. ‘Zij zeggen dat ik de spullen in die kar zou scannen, terwijl mij was verteld dat mijn vader dat zou doen.’ ‘U voelt zich in het pak genaaid?’, reageert de rechter. Roos: ‘Ja.’ Dat er geen mot meer zou zijn, is niet waar, zegt ze. ‘We hebben geen contact meer. Hij wil mij de schuld in de schoenen schuiven.’

Toch heeft Roos volgens officier van justitie Kappeyne van de Coppello bewust samengewerkt met haar vader om de Action te bestelen. 'U bent druk bij het scanapparaat, maar kennelijk scant u niet. U zegt: “Ik dacht dat mijn vader zou afrekenen", maar we kunnen op de beelden zien dat dat niet gebeurt.' Roos verdient geen werkstraf, maar wel een boete van tweehonderd euro. Roos verdient geen straf. Als íemand straf verdient, dan is het wel haar vader, vindt advocaat Snorn. 'Mijnheer zat met zijn neus op die kar. En in die kar zaten geen kerstspullen voor mijn cliënte, maar spullen voor hem: hemden, sokken, onderbroeken.' Dat Roos alleen sokken heeft gescand, kan niet kloppen. De advocaat: 'We zien op de beelden dat een mevrouw van de Action een tas controleert, en daarin zaten niet alleen sokken. Het kán niet dat er alleen maar een transactie is van drie paar sokken.' 

Diefstal

Iedereen zit weer in de rechtszaal. De Friese politierechter vertelt wat hij ervan vindt. 'Drie mensen komen de Action binnen en met z'n drieën verlaten ze met een boodschappenkar de Action. De meeste spullen in die kar zijn niet afgerekend. En dat is diefstal. Wie heeft dat gedaan? U, u of u? Met z'n drieën, met z'n tweeën? Ik vind u dat u zich álle drie schuldig hebt gemaakt aan winkeldiefstal. U gaat met z'n drieën de winkel in, u laadt met z'n drieën de kar vol en u rekent met z'n drieën die spullen niet af. U zegt ervan uit te zijn gegaan dat de ander zou betallen. Al te goed is buurmans gek, zeg ik dan.' De politierechter geeft Herman, Hanna en Roos elk een boete van tweehonderd euro. Herman hoeft van hem niet twintig uur te werken. Hij ging in zijn proeftijd in de fout voor een totaal ander feit. De rechter verlengt de proeftijd wel met een jaar. 

Roos weet één ding zeker, zegt ze: ze viert kerst niet bij vader Herman en Hanna. 

* Dit zijn niet hun echte namen.

Lees hier meer 'Op de Rol'-verhalen