Moeder voelt zich zó opgesloten en onveilig dat ze die avond meteen 112 belt. De politie staat snel voor de deur. De agenten zien dat moeder een blauw oog heeft en verwondingen op haar hoofd, armen en rug. Ze nemen foto’s en de dag erop komen ze weer praten met moeder, die aangifte doet tegen haar dochter. Yanka verdwijnt eerst 4 dagen achter slot en grendel en vervolgens krijgt ze een contactverbod. Ze mag haar moeder niet meer zien en moet naar de reclassering voor psychologisch onderzoek.

Yanka mag moeder inmiddels weer zien en het tweetal is deze zomer zelfs naar hun moederland Tsjechië op vakantie geweest om ‘afscheid te nemen van de mensen die nog leven.’ Moeder heeft de rechter ook een brief geschreven. ‘Ik maak daaruit op dat uw moeder het heel erg vindt wat er is gebeurd. Zij is blij dat ze u weer kan zien. Want u hebt kennelijk heel erg veel aan elkaar’, zegt de Rotterdamse politierechter Persoon tegen Yanka. ‘Ik ben ook blij dat ik we elkaar weer kunnen zien. We hebben emotioneel steun aan elkaar. Mijn moeder is ook bij mij komen wonen. Ze wil geen hulp van anderen; ze heeft alleen mij’, reageert Yanka.

Moeder en dochter mogen en kunnen dus weer door 1 deur, maar op die 20ste februari was dat wel even anders. ‘Wat is er gebeurd?’, vraagt de politierechter. Yanka zegt: ‘Ik ben wijkverpleegster in Rotterdam en mensen kunnen mij altijd bellen. Dat doen ze ook ‘s avonds. Ook op die avond, en mijn moeder ergerde zich daaraan. Ik herinner mij dat we ruzie kregen en dat mijn telefoon toen viel. Ik ben van de trap gevallen. Ik had verwondingen aan mijn oog en aan mijn rug. Het ging heel snel. Mijn moeder verloor haar evenwicht en is ook gevallen.’ ‘Uw moeder had over haar hele lichaam verwondingen. Dat kan niet komen van 1 val; er is meer gebeurd’, reageert politierechter Persoon. ‘Dat zegt uw moeder ook.’ Yanka: ‘Ik heb mij verweerd. Ik was bang voor mijn moeder. Het was zelfbescherming.’ De rechter: ‘Uw moeder is behoorlijk op leeftijd. Ik probeer mij voor te stellen hoe het is om je te moeten verweren tegen een vrouw van 86. Je zou denken: dan loop je toch gewoon weg?’

Een echtscheiding en sterke drank lagen volgens moeder ten grondslag aan dochters woede-uitbarsting. ‘Uw moeder was volgens de politie helder en consistent in haar verklaringen. U drinkt volgens haar te veel. U was helemaal hysterisch. U zou haar hebben geschopt en geslagen. Hebt u dat gedaan?’ ‘Nee, dat heb ik niet gedaan’, antwoordt Yanka. De reclassering vindt dat Yanka hulp nodig heeft om haar drankprobleem de baas te worden. ‘Hoe ziet u dat?’, vraagt politierechter Persoon. ‘Er is helemaal geen sprake van een drankprobleem. Ik drink sociaal, 1 of 2 wijntjes bij het eten.’ ‘Toen u een afspraak had met de reclassering zou een buurvrouw hebben gezegd dat u moeilijk op uw benen kon staan en dat u niet op de fiets kon stappen.’ ‘Ik had onvoldoende gegeten, maar ik had niet gedronken’, reageert Yanka. Ze heeft zich keurig gehouden aan de afspraken met de reclassering, maar ze ziet niets in verdere behandeling. ‘En 2 jaar lang al helemaal niet.’

Yanka mag een (alcohol)behandeling en begeleiding niet zien zitten, officier van justitie Bos denkt daar anders over. ‘Je doet niet zomaar aangifte tegen je dochter; dan moet er echt wat aan de hand zijn.’ En dat was zo op 20 februari volgens de officier. Moeder was die avond bont en blauw. Officier Bos: ‘Als ik kijk naar het letsel en wat moeder daar heel consistent over heeft verklaard, dan twijfel ik er niet aan dat dit is veroorzaakt door slaan in het gezicht en schoppen tegen het lichaam. Ik zie mishandeling en geen zelfverdediging.’ Drank loopt als een rode draad door de ruzie tussen moeder en dochter, meent de officier, die hulp belangrijker vindt dan een straf. Ze eist daarom een voorwaardelijke taakstaf van 40 uur, met als bijzondere voorwaarde dat Yanka zich meldt bij de reclassering.

Er staat vandaag veel op het spel voor Yanka, zegt haar raadsvrouw Plat. ‘Een veroordeling kan ertoe leiden dat mijn cliënte geen verklaring omtrent gedrag kan krijgen voor haar werk in de zorg. Dat heeft dan weer financiële gevolgen. Ze staat er alleen voor en is verwikkeld in een echtscheiding.’ Maar tot een veroordeling hoeft het niet te komen. Om te beginnen heeft moeder spijt van de aangifte tegen haar dochter. ‘Dat heeft ze ook in haar brief geschreven.’ Haar aangifte is ook helemaal niet zo consistent als de officier beweert. ‘Moeder zegt dat ze is geslagen en geschopt, maar ze is heel vaag over hoe dat in zijn werk is gegaan. Ze staat er ook niet meer achter. Er wordt een beeld van een zwak en broos vrouwtje geschetst, maar dat is ze helemaal niet. Ze regelt haar eigen zaken. Ze doet zelf boodschappen. Mijn cliënte heeft ook verwondingen opgelopen, aan haar hoofd, aan haar rug. Ze hadden woorden en daarbij viel moeder haar dochter aan.’ Vrijspraak is op zijn plaats. Als de rechter dat een stap te ver vindt, dan zou ze Yanka wel schuldig kunnen verklaren maar geen straf hoeven geven.

Politierechter Persoon vindt de verklaringen van moeder wél consequent. De rechter: ‘Uw moeder heeft zelf de politie gebeld en was volgens de agenten helder en consistent.’ De rechter gaat er vanuit dat Yanka haar moeder heeft geslagen en geschopt en uit niets blijft dat zij dit uit zelfverdediging deed. ‘Uw moeder beschrijft uiteenlopend letsel en de agenten zien dat ook. Ze heeft haar aangifte wel willen intrekken, maar dat was omdat u in de gevangenis zat. Het is fijn dat u weer contact hebt en dat uw moeder bij u woont, maar dat geeft mij ook zorgen. Ik heb weinig handvatten om te denken dat u niet weer slaande ruzie krijgt. Dat moet worden voorkomen.’ En daarom doet de Rotterdamse politierechter wat de officier heeft gevraagd: ze geeft Yanka een werkstraf van 40 uur, die Yanka pas hoeft uit te voeren als ze niet meewerkt aan de behandeling van haar alcoholprobleem. ‘Misschien is er geen probleem; dan bent u zo van de reclassering af. Als u tóch moeite hebt om van de alcohol af te blijven, dan is het goed dat de reclassering meekijkt.’

* Dit is niet haar echte naam.