Geldig of niet, heel weinig winkeliers nemen het 500 eurobiljet aan. Ze mogen het weigeren; de wet verplicht niemand om wettige betaalmiddelen te accepteren. Als ze zo’n paars biljet wel accepteren en het blijkt later vals te zijn, dan zitten zij met de gebakken peren. Dat overkwam in oktober vorig jaar de barmedewerkster van Café K’Annet in Etten-Leur. Zij streepte met een detectiepen over het biljet dat ze van Dino* kreeg en legde het onder de UV-lamp. Als ze de ‘kijk, voel en kantel-methode’ van de Nederlandsche Bank had toegepast, was ze wellicht tot een andere conclusie gekomen, maar nu was het biljet volgens haar in orde. Dino kreeg de kleinere coupures die hij wilde en kon doorgaan met gokken. Toen de kroegbaas na sluitingstijd de inkomsten van die zondag telde en het biljet tegen het licht hield, zag hij dat het vals was. Een hoekje zat los en aan de bovenkant ontbraken ribbels.

De medewerkster herinnerde zich van wie ze het biljet had gekregen; Dino was een bekende gast van K’Annet op de Markt. De politie ging op pad en onderwierp Dino aan een verhoor. En vandaag zit hij in zaal 4 van het gerechtsgebouw in Breda voor politierechter Esther Kouwenhoven. Het Openbaar Ministerie gelooft niet dat Dino het 500 eurobiljet zelf heeft nagemaakt, of dat hij wist dat het vals was toen hij het ontving, maar denkt dat hij dat wél wist toen hij het 500-tje inruilde bij Café K’Annet. Dat is niet zo, zegt Dino. Dat wil zeggen: dat heeft hij in een brief aan de rechtbank geschreven. Hij wil het vandaag niet zeggen in de rechtszaal. ‘Ik begrijp uit het dossier dat u het briefje van 500 euro had gekregen omdat u een MacBook had verkocht via Marktplaats, klopt dat?’, vraagt de rechter. ‘Ik verwijs naar mijn verklaring’, antwoordt de 19-jarige Dino. ‘Waarom zo ingewikkeld? U hebt toch een brief geschreven?’ reageert de rechter. ‘Ik beroep mij op mijn zwijgrecht.’ Advocaat Ronald Drenth probeert het ijs te breken. ‘Wat vind je ervan dat je hier vandaag zit?’ ‘Ik ben onschuldig en verder verwijs ik naar mijn verklaring.’ De rechter: ‘Dat mag natuurlijk, maar u zult begrijpen dat ik ook graag van uzelf hoor hoe het is gegaan.’ ‘Ik verwijs naar mijn verklaring’, houdt Dino vol.

Van de reclassering wordt de rechter niet veel wijzer, want ook met hen wil Dino niet spreken. ‘U zegt in uw brief dat de reclassering heel negatief is. Maar de reclassering zegt wel dat uit de stukken is gebleken dat het vorig jaar goed met u ging bij het DOK (forensisch psychiatrische polikliniek die behandeling biedt bij grensoverschrijdend gedrag, red.) Ik ben benieuwd hoe het nu met u gaat. Er is veel hulpverlening bij u geweest. Waarom is die er niet meer? Gaat het zo goed met u?’ Het gaat goed, zegt Dino. School is af, hij werkt in het distributiecentrum van een kledingketen en gaat binnenkort samenwonen in de buurt van Dordrecht. ‘Ik mag trots op mijzelf zijn. Ik ben positief bezig geweest met mijn ontwikkeling.’ Die vanmiddag weleens danig in het gedrang zou kunnen komen, omdat het OM vindt dat Dino bij een veroordeling ook een eerder opgelegde voorwaardelijke straf van 90 dagen moet uitzitten. ‘Dan ga ik veel kwijtraken.’

Zo ver komt het niet als het aan plaatsvervangend officier van justitie Marjolijn Soomers ligt. Het OM mag in de tenlastelegging wel zeggen dat Dino het valse biljet van 500 euro opzettelijk heeft uitgegeven, bewijs is er niet. De officier: ‘Er is op 30 oktober zeker betaald met een vals briefje en voor mij staat óók vast dat de verdachte dat briefje heeft uitgegeven. Wist hij dat het vals was? Hij geeft geen uitleg, en dat verbaast mij. Als je het echt niet wist, waarom ga je er dan niet op in? De omstandigheden zijn vreemd, maar omdat ik niet zeker weet of mijnheer wist dat het briefje vals was, kan ik niet anders dan vrijspraak eisen.’ Daarmee zijn de 90 dagen cel ook van de baan en kan de eigenaar van het café fluiten naar de schadevergoeding van 500 euro die hij van Dino wilde hebben.

Volgens raadsman Ronald Drenth had Dino nooit opgeroepen mogen worden om voor de Bredase politierechter te verschijnen. ‘Ik snap niet dat het OM met zo’n zaak naar zitting gaat. Er zit geen enkel bewijs in. Mijn cliënt zegt: ik wist niet dat het biljet vals was toen ik het aan die bardame gaf. Zij heeft het biljet goed gecontroleerd. Het was echt. Wat kan dan van mijn cliënt worden verwacht?’

Politierechter Kouwenhoven kan daar kort over zijn: ‘Net als de officier van justitie heb ik niet de overtuiging dat u opzettelijk het valse briefje van 500 euro hebt gewisseld. Er zijn heel veel scenario’s door mijn hoofd gegaan, maar als de bardame zegt dat zij het biljet 2 keer heeft gecontroleerd en dat er niets vreemds uitkwam, dan kan ik er niet van overtuigd zijn dat u wél wist dat er iets vreemds mee was. Dat betekent dat ik u vrijspreek.’

* Voornaam is om redenen van privacy gefingeerd.