'Bij pacht gaat het om eigenaren die hun landbouwgrondverhuren aan een agrariër’, legt Willemse uit. ‘Dat is streng gereguleerd. Na de oorlog vond de regering het belangrijk dat Nederland voor betaalbare prijzen eigen voedsel kon verbouwen. Daarvoor is nodig dat boeren grond goedkoop en langdurig kunnen huren.’ Onder de nieuwe pachtwet uit 2007 genieten pachters nog steeds veel bescherming. ‘Alleen de rechter kan een pachtcontract ontbinden of beëindigen, tenzij pachter en verpachter het onderling eens zijn.’

Bij het hof spelen veertig tot vijftig pachtzaken per jaar, minder dan vroeger. ‘Het aantal Boerenbedrijven is gedaald en het landbouwareaal afgenomen, door stedenbouw en de aanleg van natuurgebieden’, zegt Willemse. Naast pachtkwesties behandelt zij dus ook andere civiele zaken, over huur, grondtransacties en burenrecht.

Grote grondeigenaren zijn overheden, beleggers en fondsen, kerken en religieuze organisaties. Maar ook oude adel speelt nog steeds een rol. ‘Hun landgoederen zijn tegenwoordig wel vaak ondergebracht in stichtingen, met een rentmeester aan het roer. Daarnaast verpachten agrariërs grond aan elkaar.’

Pachtgeschillen gaan haast altijd over geld. Grondeigenaren proberen soms van pachters af te komen omdat ze de grond zelf nodig hebben of omdat de grond zonder pachtcontract veel meer waard is. ‘Dat kan tonnen of zelfs miljoenen schelen.’ Het komt ook voor dat pachters de grond zonder toestemming doorverhuren aan andere boeren, voor veel meer geld. En er zijn geregeld conflicten in boerenfamilies over opvolging en de nalatenschap. ‘We zien veel familieruzies’, zegt Willemse. ‘Na het overlijden van hun ouders zijn alle broers en zussen erfgenamen. Die vinden bijvoorbeeld dat de broer die het bedrijf eerder heeft overgenomen bevoordeeld is en willen dan geld zien. Zo’n zaak gaat vaak gepaard met veel emoties. Als de ruzie niet al te hoog is opgelopen, proberen we te schikken op de zitting. We proberen de onderlinge relaties te verbeteren of te zoeken naar een nette manier voor hen om van elkaar af te komen. In zestig procent van de zaken lukt dat. En anders doen wij uitspraak.’

Een andere bron van conflict is de opvolging binnen een boerenbedrijf. De verpachter is het soms niet eens met de keuze van de boer. ‘Een agrariër moet toestemming hebben als hij wil dat zijn zoon of dochter hem opvolgt als pachter. De grondeigenaar kan zich daartegen verzetten met als argument dat de opvolger geen goede boer is.’ Maar wanneer is iemand een goede agrarisch ondernemer?

Om die vraag te beantwoorden bestaat de pachtkamer in Arnhem niet alleen uit raadsheren (rechters in hoger beroep), er zit ook twee deskundigen in: een agrariër en een rentmeester. ‘Zij kunnen beoordelen of iemand een goede boer is, een rechter heeft daar minder verstand van’, zegt Willemse, die overigens wel is opgegroeid in een dorp op de West-Brabantse klei. ‘Als kind was ik altijd te vinden op boerderijen van vriendjes en vriendinnetjes.’

Conflicten tussen pachter en verpachter kunnen ook ontstaan als de pachter zijn bedrijf anders inricht, vertelt de rechter. ‘Denk aan agrariërs die biologisch, duurzaam en extensiever gaat boeren. Die een zorgboerderij beginnen, of een camping. Verpachters zijn het daar soms niet mee eens en willen ontbinding van de overeenkomst. Wij moeten dan bepalen of er nog sprake is van een echte agrarische onderneming of niet. Dat zijn spannende zaken.’

Leden van de pachtkamer gaan zo nodig ter plekke kijken, zoals in het geval van een ouderwetse keuterboer. De verpachter wilde van hem af met als argument dat hij geen professioneel agrarisch bedrijf meer zou hebben. En het pachtrecht is er niet voor hobbyboeren, aldus Willemse. ‘Het was een ouderwetse boerderij, met zeventien koeien, een stier en honderd kippen. Maar we vonden deze keuterboer nog steeds een echte boer.’ Hij mocht blijven.