Professionele standaarden zijn kwaliteitsnormen die rechters (inclusief raadsheren en de hoogste bestuursrechters) hebben ontwikkeld. Daarmee laten zij zien wat goede rechtspraak is en hoe zij hun verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het rechterlijk handelen gezamenlijk invullen. Voor een deel gaat het om handhaving van het huidige kwaliteitsniveau, voor een ander deel om verbeteringen op het gebied van deskundigheid, snelheid, bejegening van rechtzoekenden en de aandacht en tijd die aan een zaak worden besteed.

In de professionele standaarden komen onderwerpen aan de orde die direct het rechterlijk werk raken, zoals de regie over rechtszaken en de afdoening ervan. Maar er zijn ook standaarden voor de omstandigheden waaronder rechters hun werk doen. Bijvoorbeeld over opleiding en juridische en logistieke ondersteuning.

Met de publicatie van professionele standaarden laten rechters zien welke kwaliteitseisen zij stellen aan hun werk en hun werkomgeving. De organisatie kan de standaarden zien als een leidraad voor het faciliteren van rechters. De bestuurders van de gerechten hebben zich aan de gepubliceerde standaarden verbonden. Daarmee geven zij aan randvoorwaarden te willen scheppen waardoor rechters hun werk goed kunnen doen.
Standaarden waarvoor kleine of grotere wijzigingen in de organisatie nodig zijn zullen gefaseerd worden ingevoerd, in overleg met de bestuurders van de gerechten.
De professionele standaarden zijn bedoeld voor intern gebruik. Ze bevatten geen rechtsregels. Het zijn uitgangspunten voor rechters, waar zij onder omstandigheden van kunnen afwijken.

Bij de totstandkoming van de professionele standaarden zijn veel rechters uit verschillende rechtsgebieden betrokken. Elk rechtsgebied is daarbij op zijn eigen manier te werk gegaan. De standaarden zijn daarom verschillend. Mogelijk wordt op termijn ook een overkoepelende standaard ontwikkeld.
De standaarden zijn dynamisch van aard. Zodra dat nodig is, worden ze uitgebreid en aangepast aan vakinhoudelijke en maatschappelijke veranderingen.