D66-senator Engels diende gisteren tijdens de behandeling van de begroting van V en J een motie in die de regering hiertoe oproept. Eerder ging de Tweede Kamer akkoord met de V en J-begroting, maar pas nadat het kabinet de begroting met 200 miljoen euro had ‘opgeplust’. Aanleiding hiervoor was dat er brede politieke kritiek was op de begroting. Ook de Eerste Kamer was kritisch: de senaat nam een motie aan waarin werd gesteld dat de begroting ‘additionele investeringen’ moest krijgen (zie ook: Eerste Kamer: meer geld V en J).
Van de 200 miljoen euro gaat er in 2016 20 miljoen euro naar de Rechtspraak. Vanaf 2017 wordt dit jaarlijks 25 miljoen euro. De Rechtspraak heeft steeds aangegeven structureel 50 miljoen euro extra nodig te hebben om de ernstigste nood te kunnen ledigen.

Tijdens de behandeling van de V en J-begroting gisteren bleek dat in de senaat de kou zeker nog niet helemaal uit de lucht is. Zo zei CDA-senator Van Bijsterveld van mening te zijn dat er ‘getoornd is aan de basisinfrastructuur van de rechtsstaat’. Ook stelde zij dat de 200 miljoen euro extra ‘niet betekent dat de begroting niet meer voor verbetering vatbaar is’. 
PvdA-senator Beuving uitte grote zorgen over de benarde positie waarin de Rechtspraak zich bevindt. Ze vroeg de minister ‘er niet aan voorbij te gaan dat de Rechtspraak de derde staatsmacht vormt, die haar essentiële rol in de democratische rechtsstaat goed moet kunnen vervullen’.
Engels van D66, indiener van de genoemde motie, zei dat ‘de bewaking en versterking van de rechtsstaat de afgelopen jaren onvoldoende aandacht hebben gekregen’.
SP-senator Ruers hekelde de bezuinigingen van de afgelopen jaren en zei dat de bodem is bereikt.
Senator Strik (GroenLinks) is van mening dat ‘door een enorme focus bij V en J op veiligheid, andere kerntaken zoals rechtszekerheid, grondrechten en toegang tot het recht in gedrang zijn gekomen’.
VVD-senator Duthler betoonde waardering voor het feit dat de omstreden wetsvoorstellen tot verhoging van de griffierechten en de eigen bijdrage voor detentie van tafel zijn. Wel heeft zij grote zorgen over de ‘staat van de strafrechtketen’ en uitte kritiek op het door de Rechtspraak in augustus gepresenteerde plan om in 7 plaatsen (Almelo, Assen, Lelystad, Zutphen, Maastricht, Alkmaar en Dordrecht) niet meer alle rechtszaken te doen. Door een motie van de Tweede Kamer is dit plan van de baan (zie ook: Volledig aanbod rechtszaken blijft in 7 vestigingsplaatsen). Ook stelde zij dat ‘de ‘verbestuurlijking en bureaucratisering van de rechterlijke macht – aangejaagd door de Raad voor de rechtspraak – ervoor zorgt dat het evenwicht tussen bestuur, politiek en rechter uit het lood geslagen wordt’. VVD en SP vroegen de minister hierover met de Raad voor de rechtspraak, maar ook met rechtbanken en gerechtshoven in gesprek te gaan. Hierbij werd ook de notitie Tegenlicht genoemd, geschreven door rechters in Midden-Nederland. In deze notitie wordt de rechterlijke organisatie kritisch tegen het licht gehouden. 

Minister Van der Steur gaf in zijn beantwoording aan dat zijn ministerie op dit moment onderzoekt in hoeverre een aanvulling van de begroting van V en J nodig is. Ook zei hij ‘zich maximaal strijdbaar’ te zullen opstellen voor een passende begroting. Hij vroeg de motie in afwachting van zijn onderzoek aan te houden. Engels zegde dit niet toe, maar wel nog naar de motie te willen kijken. Hij gaf aan dat de motie juist bedoeld is de minister te steunen in zijn strijd in het kabinet om extra geld.  
Over de oproep aan de minister om over de Raad voor de rechtspraak in gesprek te gaan, zei Van der Steur dat het niet in de lijn van de onafhankelijkheid van de derde staatsmacht zou zijn als de minister rechtstreeks in contact treedt met rechtbanken en gerechtshoven. ‘Als er klachten zijn over het contact tussen de Raad en het veld, dan zal ik hierover in gesprek treden met de Raad. Ik denk wel dat het goed is dat ik de Raad voor de rechtspraak nog even wijs op het artikel Tegenlicht en vraag om mij eens te vertellen hoe hij daar tegenaan kijkt.’

De Eerste Kamer stemt op dinsdag 22 december over de begroting en de motie.

Meer informatie over het debat gisteren op de site van de Eerste Kamer.