Het recht van de EU garandeert het grondrecht op een eerlijk proces voor een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat vooraf bij wet is ingesteld. In deze en andere Poolse overleveringszaken oordeelde de IRK eerder dat er in Polen sprake is van systemische gebreken in de rechtsorde, waardoor de onafhankelijkheid van de Poolse rechterlijke macht niet langer is gewaarborgd. Naar aanleiding van wetgeving die in 2020 in werking trad, stelde de IRK vorig jaar ook systemische gebreken vast die verband houden met het recht op een gerecht dat vooraf bij wet is ingesteld. Daarbij gaat het er vooral om dat de benoeming van rechters in Polen plaatsvindt op voordracht van een instantie die onvoldoende onafhankelijk is van regering en parlement. Bovendien kunnen onregelmatigheden bij de benoeming van een rechter niet (meer) worden aangevochten bij een onafhankelijke en onpartijdige rechter. 

Omdat onduidelijk was welke toets de IRK moet aanleggen om na te gaan of sprake is van een (reëel gevaar van) schending van het recht op een gerecht dat vooraf bij wet is ingesteld, stelde de IRK vorig jaar vragen aan het Hof van Justitie van de EU. Het Hof beantwoordde deze vragen afgelopen februari: het toetsingskader dat geldt voor de beoordeling of sprake is van een reëel gevaar van schending van het recht op een onafhankelijk gerecht is van toepassing.

De IRK heeft in de uitspraken van vandaag geoordeeld dat vanwege de systemische gebreken in de Poolse rechtsorde er voor verdachten in het algemeen een reëel gevaar bestaat dat zij geen eerlijk proces krijgen, omdat hun recht om berecht te worden door een gerecht dat vooraf bij wet is ingesteld, niet langer is gewaarborgd. Naar aanleiding van het antwoord van het Europese Hof moest de IRK daarom nagaan of de twee Polen in deze zaken in geval van overlevering een dergelijk reëel gevaar zouden lopen.

In navolging van de uitspraak van het Hof van Justitie heeft de IRK geoordeeld dat de betrokkenen zelf feiten en omstandigheden moeten aanvoeren waaruit blijkt dat de systemische gebreken een concrete invloed op de behandeling van hun strafzaak hebben gehad of zullen hebben. Op basis van wat de twee Polen hebben aangevoerd, is er geen vermoeden dat er bij hen van zo’n invloed sprake is. De IRK concludeert dan ook dat niet is aangetoond dat voor de betrokkenen in geval van overlevering aan Polen sprake is van een reëel gevaar van schending van het grondrecht op een eerlijk proces voor een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat vooraf bij wet is ingesteld. Daarom mogen de twee mannen aan Polen worden overgeleverd. 

Voor meer informatie, bel de afdeling Voorlichting & Communicatie van de rechtbank Amsterdam, telefoonnummer: 088-3611440, of stuur een e-mail.