Vorige zomer, tijdens de Triasconferentie, constateerden de aanwezigen dat de drie staatsmachten weliswaar een gezamenlijke verantwoordelijkheid dragen voor het in stand houden en versterken van de rechtsstaat maar dat de drie machten regelmatig schuren. “Eigenlijk moeten we spreken van een duas”, vindt Allewijn, want de wetgevende en de uitvoerende macht vormen in feite één machtskolom. De rechtsprekende macht fungeert als tegenmacht.”

“Je hoeft elkaar niet per sé te kennen om gezamenlijk verantwoordelijkheid te dragen voor het behoud van de rechtsstaat. Maar je moet als vertegenwoordiger van de staatsmachten wel in positie staan. Het is immers een groot goed om in een land te wonen waar je naar de rechter kunt stappen ook bij geschillen met de overheid. Waar rechters de overheid in het ongelijk kunnen stellen en schadevergoeding kunnen opleggen”, aldus Allewijn.

Het concept van de Trias politica is gebaseerd op evenwicht. Dat evenwicht vereist gezag en vertrouwen. Vertrouwen tussen de staatsmachten onderling maar ook vertrouwen van de samenleving. “Dat betekent voor alle vertegenwoordigers van de staatsmachten dat ze zich constant bewust moeten zijn van de lengte van hun polsstok. “Dat aspect speelt altijd diep van binnen een rol” aldus Dick Allewijn. Moest de Raad van State bijvoorbeeld een duidelijke grens stellen in de stikstofzaak (autonome rechtstoepassing, waarbij de zaak op scherp werd gesteld?) Of had hij meer rekening moeten houden met de maatschappelijke gevolgen? (responsief recht). Soms moet de rechter een grens stellen, ook al brengt hij daarmee de uitvoerende macht in de problemen. Zijn aanbeveling voor de trias politica is dan ook: wees responsief waar het kan maar blijf autonoom zolang het moet.