Rechtstreeks

Direct naar inhoud Direct naar zoekformulier Direct naar navigatiemenu

Dit is een afdruk van een pagina op Rechtspraak.nl. Kijk voor de meest actuele informatie op Rechtspraak.nl (http://www.rechtspraak.nl). Deze pagina is geprint op 01-01-1970.

Rechtstreeks

Het blad Rechtstreeks is een uitgave van de Raad voor de Rechtspraak. Het richt zich op de praktijk en de ontwikkeling van de rechtspraak in Nederland. Rechtstreeks stelt zich ten doel wetenschappelijke inzichten en bijdragen aan het publieke debat over de rechtspraak ter kennis te brengen van iedereen die beroepsmatig bij de rechtspraak betrokken is.

 Rechtstreeks 2019
>Alles uitklappen


  • De inspiratie voor het onderwerp van deze Rechtstreeks komt van een vorig jaar door de Raad voor de rechtspraak georganiseerde dag over innovatie in de rechtspraak. Keynote spreker aldaar was Greg Berman, directeur van het New Yorkse Center for Court Innovation. Deze Rechtstreeks bevat een interview met hem, over zijn ervaringen met court innovation in de Verenigde Staten. Suzan Verberk bespreekt de opkomst van maatschappelijk effectieve rechtspraak, het mogelijke belang daarvan en de dilemma’s. Er is een verslag van 2 bijeenkomsten die de redactie organiseerde met een keur aan gezaghebbende experts die bij innovaties betrokken zijn, binnen en buiten de Rechtspraak, en die daar heel verschillende opvattingen over hebben. En directbetrokkenen van 9 aansprekende rechterlijke innovatieve projecten, die nu in verschillende gerechten worden uitgevoerd, leggen uit aan welke innovaties ze werken, waarom ze dat doen, met welke verwachte en werkelijke effecten, en welke bijzonderheden daaraan vastzitten.
    De column is van Saskia Belleman, juridisch verslaggever van De Telegraaf. Ze maakt zich grote zorgen over de kennis van burgers aangaande rechtspraak in ons land en daagt de Rechtspraak zelf toegankelijker te worden.

 Rechtstreeks 2018
>Alles uitklappen


  • Deze Rechtstreeks gaat over transparantie in en van rechtspraak, en de gevolgen voor maatschappelijk vertrouwen en gevoelde legitimiteit. Stephan Grimmelikhuijsen deed onderzoek, binnen en via de Rechtspraak, vooral via gesprekken met rechters en raadsheren. Hij laat zien welke vormen transparantie kan aannemen, en hoe die vormen inwerken op vertrouwen.

    De reacties op het hoofdartikel zijn van Femke de Vries, Bart Rijs en Paul Dekker. De Vries betoogt dat transparantie als zodanig niet zoveel zegt – het is een specifieke zaak die veel of weinig zegt. Daar moet qua openheid rekening mee gehouden worden, als het gaat om interactie met de samenleving. Rijs gaat in op enkele onderbelichte aspecten, zoals het onderscheid tussen openheid, begrijpelijkheid en bekritiseerbaarheid. Hij benadrukt dat de balans tussen onafhankelijke en bekritiseerbare rechtspraak van groot belang is. Paul Dekker stelt dat het vooral van belang is welke bevolkingsgroep al dan niet vertrouwen heeft, in sommige bevolkingsgroepen zal meer transparantie niet meer vertrouwen genereren.
    Hilke Grootelaar sluit in haar column aan bij het thema en beschrijft hoe open de Nederlandse rechtspraak was in de medewerking aan haar promotieonderzoek.


  • Het hoofdartikel van deze rechtstreeks gaat over kennis. Jasper van den Beld en Yinka Tempelman zijn de afgelopen twee jaar verbonden aan het programma Organisatie van kennis als respectievelijk programmaleider en -adviseur. Dit programma moet leiden tot een professionele en gestructureerde kennisorganisatie waarbij de juridische professional centraal staat.
    Wat is er eerder gedaan aan kennismanagement binnen de Rechtspraak? Wat zijn de huidige ambities en hoe kunnen die in praktijk worden gebracht? Wat zijn leidende principes en randvoorwaarden voor succes? Na beantwoording van die vragen komen de auteurs met een overzicht van activiteiten die ze de komende tijd gaan doen om stapje voor stapje de mensen in beweging te krijgen. Alles volgens het leidende principe: 'Iedereen draagt bij op basis van talent, kennis en kunde en iedereen heeft er voordeel van.'

    In de uiteenlopende reacties wordt het hoofdartikel kritisch bekeken, deels vanuit het meer academische juridische kennismanagement, deels vanuit de praktijk. Mart van de Kerkhof, kennismanager bij advocatenkantoor Allen & Overy en lid van de externe klankbordgroep van het programma, is enthousiast over de inzet maar heeft vragen bij de uitvoerbaarheid.
    Sandra Taal, die promoveerde op een internationaal kwantitatief onderzoek naar het
    kennisuitwisselingsgedrag van (bestuurs)rechters, wijst op de noodzakelijke cultuuromslag.
    Hoogleraar juridisch kennismanagement Tom van Engers gaat in zijn bijdrage in op samenwerking met andere organisaties van juridische professionals.
    In de column neemt Pauline Schuyt het op voor de mannen in de rechtspraak. Er blijkt sprake van een ongelijke behandeling van mannen en vrouwen tijdens het strafproces en de tenuitvoerlegging van de straf.

 Rechtstreeks 2017
>Alles uitklappen


  • In deze Rechtstreeks kijkt de Rechtspraak naar de toekomst. Meerjarenplannen en agenda's die periodes van 4 jaar beslaan bestonden al, maar sinds kort is de Rechtspraak ook gaan nadenken over de verdere toekomst. Via 'scenarioplanning' wil de Rechtspraak zicht krijgen op ontwikkelingen, zodat zij niet wordt verrast. De projectgroep Scenarioplanning beschreef 4 mogelijke toekomstscenario's: de versplinterde jungle, democratuur, decentrale commune en stabiele solidariteit. Een verslag van een gesprek met initiatiefnemer Christa Wiertz-Wezenbeek, president van de rechtbank Oost-Brabant, vormt het hoofdartikel: 'Als je met scenarioplanning bezig bent, dan realiseer je je nog beter wat de waarde van onafhankelijke rechtspraak is.'

    In zijn reactie op het hoofdartikel maakt hoogleraar strategie Martijn van der Steen duidelijk wat de toegevoegde waarde van scenarioplanning is: het ontwikkelen van een houding die beter toegerust is op de toekomst.
    Rechter Eli Gabel onderstreept het belang van effectieve rechtspraak en vooral rechtspraak die voor de rechtzoekende 'aanvaardbaar' is.
    Kim Putters en Lonneke van Noije van het Sociaal Cultureel Planbureau kiezen in hun bijdrage ook voor het 'burgerperspectief'. Zij geven aan dat het vertrouwen van de burger een essentiële voorwaarde is voor de Rechtspraak om als institutie te kunnen functioneren. Het vertrouwen in Rechtspraak in Nederland is groot, maar aan dat vertrouwen moet gewerkt blijven worden.

    De column komt van de hand van staatsraad Lex Michiels. Hij is bezorgd over het taalgebruik van juristen. 


  • In deze Rechtstreeks draait het om klassieke zaken die meer dan ooit actueel zijn. Hoe ver mag een rechter gaan in zijn publieke uitingen? Waar liggen eigenlijk de grenzen van de uitingsvrijheid van rechters en raadsheren? Sietske Dijkstra schreef haar proefschrift over de rechter als evenwichtskunstenaar en maakte er voor Rechtstreeks een hoofdartikel over. Welke ruimte heeft de rechter om binnen en buiten functie uitdrukking te geven aan wat hij denkt, vindt en gelooft? Er zijn juridische en beroepsethische grenzen in acht te nemen, maar er is ook de noodzaak om de boodschap van de rechtspraak duidelijk en aansprekend aan de samenleving uit te dragen. Dijkstra bepleit terughoudendheid en raadt rechters aan buiten de media van televisie, radio, opiniebladen en de sociale media te blijven.

    De commentaren die in reactie op het artikel van Dijkstra zijn geschreven laten een wat ander geluid horen. Vooral als het gaat om sociale media vertelt rechter Joyce Lie – beter bekend als Judge Joyce op Twitter – dat de uitingsruimte juist nieuwe gedaanten krijgt en rechters nieuwe mogelijkheden hebben om zich eigentijds te kunnen verbinden met maatschappelijke ontwikkelingen en zorgen. Ook in 140 tekens. Lid van de Hoge Raad Ybo Buruma trekt het breder, en stelt dat rechters meer van zichzelf kunnen en moeten laten zien. En hoogleraar Elaine Mak koppelt de rechterlijke uitingsvrijheid aan de uitgangspunten van verschillende rechtsstelsels. Zij laat zien dat common law- en civil law-stelsels meer met elkaar delen dan van elkaar verschillen in de wijze waarop zij ruimte bieden voor uitingen van rechters in rechterlijke uitspraken en in het publieke debat.

    In zijn column gaat Wouter Veraart eveneens in op de rol van rechters in turbulente tijden, maar hij maakt het nog actueler. Hoe kan de Rechtspraak in tijden die politieker worden des te meer apolitiek handelen? Hoe kan de Rechtspraak in politiek turbulente tijden haar neutrale rol waarmaken, juist door zich te uiten?

 Rechtstreeks 2016
>Alles uitklappen


  • Rechtstreeks geeft het woord aan Hilke Grootelaar en Alex Brenninkmeijer. Zij schetsen het strijdtoneel waar de Rechtspraak zich op het moment op bevindt. Reorganisaties, invoering van bedrijfsmatige werkwijzen, digitalisering en bezuinigingen creëren een onrustige werkomgeving voor rechters. Aan de hand van de uit de transactionele analyse afkomstige dramadriehoek laten de auteurs zien op welke niveaus de kernwaarden van de rechtspraak met elkaar botsen.
    Met twee analyses illustreren zij het strijdperk: die van de verschillende instituten op macroniveau, waar de kernwaarden efficiency en kwaliteit op gespannen voet met elkaar lijken te staan, en die van de rechters en hun bestuur op mesoniveau, waar efficiency en onafhankelijkheid met elkaar botsen. Met de winnaarsdriehoek bieden ze uitwegen uit het strijdtoneel: door de aandacht te verplaatsen van management- en efficiencyvraagstukken naar de inhoud en de kwaliteit van rechtspraak.
    Paul Bovend’Eert ziet in zijn reactie op het artikel een scherpere oplossing: herstel van de geconstateerde weeffouten, door forse aanpassing van de huidige wettelijke bestuursstructuur. Job Cohen herkent de valkuilen van de dramadriehoek ook uit de academische wereld en ziet een belangrijke rol van de Raad voor de rechtspraak in het strijdperk. Nick Huls ten slotte betreurt het recente falen om meer eenheid aan de top van het bestuursrecht te realiseren. 
    Roland Bruin schreef de column en geeft hierin een inkijkje in zijn werk als rechter in Kosovo tijdens de rule of law mission.


  • Deze Rechtstreeks is gewijd aan het onderzoek van de commissie Wolfsen, naar de gesubsidieerde rechtsbijstand. De redactie van Rechtstreeks sprak met Aleid Wolfsen, voorzitter van de commissie, over hun rapport Herijking rechtsbijstand - Naar een duurzaam stelsel voor de gesubsidieerde rechtsbijstand. Wat blijkt? Met verrassend eenvoudige aanpassingen kan het stelsel beter werken én minder kosten.

    Twee deskundigen zijn gevraagd te reageren op het interview en het onderzoek. Tom Barkhuysen was voorzitter van de commissie die namens de NOvA gelijktijdig een onderzoek deed naar de gefinancierde rechtsbijstand. Vanuit de blik van de advocatuur heeft de commissie een iets andere visie op aanpassingen van het stelsel geformuleerd. En Britta Böhler deelt weliswaar de mening van de commissie Wolfsen dat er iets moet veranderen, maar is het niet in alle opzichten eens met de gekozen oplossingsrichting.

    De column is dit keer geschreven door Wibo van Rossum. Hij agendeert opnieuw het thema diversiteit in de rechterlijke macht. Ondanks goede bedoelingen is er weinig veranderd sinds Anita Böcker en Leny de Groot-van Leeuwen in 2005 hierover schreven in Rechtstreeks.

 Rechtstreeks 2015
>Alles uitklappen

 

 Rechtstreeks 2014
>Alles uitklappen

  • Rechtstreeks 2014, nr. 3/4 (pdf, 611,4 KB), een dubbelnummer, bevat twee hoofdartikelen die opnieuw duidelijk maken dat het werk van de rechter complex en veeleisend is, maar vooral ook interessant. In het eerste hoofdartikel, dat wordt ingeleid door Diederik Aben, zet Raimond Giard het belang uiteen van goed feitenonderzoek ten behoeve van de waarheidsvinding, en doet hij een handreiking om het proces van waarheidsvinding concreet invulling te geven. In het tweede hoofdartikel, ingeleid door Hans den Tonkelaar, presenteert Iris van Domselaar een ‘sixpack’ van deugden voor rechters, professionele karaktereigenschappen die noodzakelijk zijn voor kwalitatief hoogwaardige rechtspraak.

    Verder in dit dubbelnummer twee bijdragen in de serie over digitalisering van de rechtspraak: een reflectie op de implicaties voor het gezag van de rechter door Eddy Bauw en een interview met Leo de Kort en Monique Commeling over het programma Organisatie en Ontwikkeling van KeI. De columns zijn ditmaal van Leny de Groot-van Leeuwen en Elaine Mak.

  • Rechtstreeks 2014, nr. 2 (pdf, 1,2 MB) staat in het teken van de digitale revolutie die zich thans bij de Rechtspraak aandient. Dat gaat uiteraard over KEI, waarover Dory Reiling in haar bijdrage aan de serie ‘Rechtspraak en digitalisering’ acht ‘veel gestelde’ vragen beantwoordt.
     
    Het hoofdartikel Rechtspraakdata: open, linked en big is van Marc van Opijnen. In het kader van zijn proefschrift ontwikkelde hij het Model for Automated Rating of Case Law. In zijn bijdrage beschrijft hij hoe dit model tot stand is gekomen en hoe het werkt. Hoe leg je de juiste verbanden tussen uitspraken, wetgeving en rechtswetenschappelijke literatuur? En hoe is die enorme hoeveelheid beschikbare jurisprudentie vindbaar te ontsluiten?
     
    Twee juridische uitgevers, Peter van der Jagt en Simon van der Linde, die zich al lange tijd intensief met jurisprudentievoorziening bezighouden, reflecteren op wat Van Opijnen in zijn artikel schrijft.
     
    De column is van Hans Strikwerda. Hij staat stil bij het belang van kennis, dat hij introduceert als het nieuwe kapitaalgoed.

  • In Rechtstreeks 2014, nr. 1 (pdf, 364 KB) staan professionele standaarden centraal. Het hoofdartikel 'Collectief vakmanschap' van Marie-Jeanne Schiffelers, Aline Bos en Mirko Noordegraaf behandelt de vraag: wat betekent het om een goede rechter te zijn? Ter inspiratie voor de ontwikkeling van professionele standaarden in de Rechtspraak gingen ze te rade bij drie beroepsgroepen waarin al gewerkt wordt met expliciet gemaakte professionele standaarden: medisch specialisten, accountants en politieagenten. In hun inleiding bij het hoofdartikel beschrijven Hans Milius en Paul Becht hoe de Landelijke Overleggen Vakinhoud bezig zijn met de ontwikkeling van de professionele standaarden.

    In 2014 gaat de serie in Rechtstreeks over rechtspraak en digitalisering. De eerste bijdrage in deze serie is geschreven door Ludo Goossens, die een pleit bezorgt voor digitale strafrechtspleging. Hij ziet met name een kans om digitale middelen in te zetten voor een betere uitleg en verantwoording van (strafrechtelijke) beslissingen.

    De column is van Juriaan Mensch, die ook betuigt dat de Rechtspraak, wil zij haar unieke positie behouden, veel meer gebruik dient te maken van nieuwe technologieën dan nu het geval is.

 Rechtstreeks 2013
>Alles uitklappen

  • Rechtstreeks 2013 - 3 (pdf, 1 MB) (pdf, 999,1 KB)

    In het hoofdartikel gaat Janneke Gerards in op de vermeende overheersing van (voornamelijk EVRM-)grondrechten in processen. Met de resultaten van drie onderzoeken waaraan zij de afgelopen jaren meewerkte gaat ze vier vooronderstellingen te lijf, waaronder die dat het EHRM zich opstelt als een ‘grondrechtenmonopolist’, die vergaande, activistische en politieke oordelen uitspreekt. En dat de nationale rechter zijn marionet zou zijn. Wat blijkt? Ja, er is sprake van doorwerking van grondrechten in de Nederlandse rechtspraak die sterk geïnspireerd wordt door het EVRM. Maar van overvleugeling van het nationale recht is zeker geen sprake.
    Herman van Harten schreef de inleiding op het hoofdartikel. Hij ziet opvallende overeenkomsten met zijn eigen onderzoek naar de verhouding tussen nationale rechters en het Europese Hof van Justitie en de autonomie van nationale rechters in het EU-recht.
    Deel drie van de serie over regie in de rechtspraak gaat over het strafrecht en is een gedachtewisseling van Paul Frielink en Hans Lensing. Willem Wiggers schreef de wisselcolumn, over standaardisering van vonnissen.

  • Judicial Reform in the Netherlands (pdf, 1,4 kB)  (pdf, 1,4 MB)

    Judicial Reform in the Netherlands addresses developments aimed at improving the functioning of the Judiciary and strengthening its role in present-day society. The main article of the issue provides an overview of the large-scale reforms since 1998 up until the current implementation the program 'Quality and Innovation'. The second contribution reviews the recent reform of the judicial map. The third article gives an account of the upcoming new digital procedure in civil and administrative law cases.

  • Rechtstreeks 2013 - 4 (pdf, 1,4 MB) (pdf, 500,6 KB)

    Het hoofdartikel van Rechtstreeks 2013, nr. 4 gaat over het belang van evalueren en experimenteren voor een effectieve (straf)rechtspleging. Peter van der Laan, Monika Smit en Brandon Welsh bespreken verschillende vormen van experimenten en bepleiten meer gebruik ervan om nieuwe aanpakken in de rechtspleging te evalueren. Met goed uitgevoerde experimenten kunnen waardevolle, betrouwbare en valide inzichten in de uitkomsten van een gekozen aanpak worden verkregen. Frans van Dijk onderschrijft in de inleiding op het hoofdartikel het nut en de mogelijkheid tot experimenteren in de rechtspraak, en geeft een aantal randvoorwaarden. In het laatste deel van de serie over regie in de rechtspraak vergelijkt Machteld de Hoon de Nederlandse situatie met die in Engeland. De column is van Marijn Rooymans en gaat over zelfstandig ondernemende juridische professionals.

  • Rechtstreeks 2013 - 2 (pdf, 902 kB) (pdf, 885,1 KB)

    Het hoofdartikel in het tweede nummer van Rechtstreeks in 2013 is geschreven door professor Penny Darbyshire. Zij bewerkte hiervoor haar boek 'Sitting in Judgment. The working lives of judges'. Ze observeerde gedurende 10 jaar 40 rechters in Engeland en Wales dagen achtereen, van ontbijt tot en met avondeten. Verder interviewde ze voor haar onderzoek 80 rechters en ontmoette er nog eens honderden. Als er één beroepsgroep is die niet wereldvreemd is, zijn het wel rechters, concludeert Darbyshire. Strafrechter en raadsheer-plaatsvervanger Marlies Bouman leidt het artikel van Darbyshire in en legt de koppeling met Nederland.
    Verder deel twee van de serie over regie in de rechtspraak. Het eerste deel ging over de bestuursrechter, nu aandacht voor de civiele rechter. De wisselcolumn is geschreven door Sam Miller, directeur van HiiL Hij schrijft over innovatie.

  • Rechtstreeks 2013 - nr. 1 (pdf, 741 kB) (pdf, 724,8 KB)

    Het eerste nummer van Rechtstreeks in 2013 staat in het teken van transparantie. In haar hoofdartikel geeft Corien Prins een samenvatting van de WRR-verkenning Speelruimte voor transparantere rechtspraak die begin van dit jaar verscheen en waaraan zij leiding gaf. De boodschap is dat de Rechtspraak zich meer bekritiseerbaar moet opstellen. In zijn inleiding op het hoofdartikel presenteert Kees Sterk de stelling dat introductie van ‘dissenting opinions’ een invulling zou kunnen zijn van de door de WRR bepleite bekritiseerbaarheid.

    In dit eerste nummer ook de start van een nieuwe serie over de regiefunctie van de rechter. Bert Marseille en Peter Nihot bijten het spits af met een bijdrage over regie in de bestuursrechtspraak. Columnist Krijn van Beek bepleit de inzet van de denkkracht van burgers bij vernieuwingen in de rechtspraak.”

 

 Rechtstreeks 2012
>Alles uitklappen

  • Rechtstreeks 2012-4 (PDF, 591 kB) (pdf, 586,9 KB)

    In het laatste nummer van Rechtstreeks in 2012 staat de selectie van rechters centraal. Marise Born, hoogleraar Personeelspsychologie verbonden aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam, toetst de huidige wijze van selectie voor toelating tot de opleiding tot rechter aan de vigerende wetenschappelijke inzichten en bevindingen op dit terrein. Zij komt tot de conclusie dat door de Rechtspraak aan de randvoorwaarden voor een goede selectie is voldaan, maar noteert tegelijkertijd een aantal aanbevelingen voor verbetering van de wijze van selectie. In aanloop naar het hoofdartikel houdt Frank Fleerackers, hoogleraar aan onder meer de KU Brussel en lid van de Hoge Raad voor de Justitie in België, een kritisch betoog over de noodzaak om in de opleiding van rechter meer aandacht te hebben voor de wijze waarop het recht en zijn werking zich verhouden tot de realiteit. De column wordt ditmaal verzorgd door André Knottnerus, voorzitter van de WRR. Hij gaat in op het over en weer kunnen leren van medische en rechtspraktijk wat betreft de ontwikkeling van evidence-based handelen waarbij hij aandacht vraag voor de uniciteit van patiënten c.q. justitiabelen. Dit nummer wordt afgesloten door de laatste aflevering over de fusie van de gerechtshoven in het kader van de Herziening Gerechtelijke Kaart (HGK), ‘Combineren van verandermanagement met organisatieontwikkeling’ met het Programmabureau HGK als auteur.

  • Rechtstreeks 2012-3 (PDF, 908 kB) (pdf, 887,3 KB)

    Het derde nummer van Rechtstreeks van 2012 heeft als hoofdartikel ‘De rol van rechterlijke emoties bij het oordelen’ van de hand van Maria IJzermans. Zij is werkzaam als universitair docent bij de sectie rechtstheorie aan de Tilburg University. IJzermans staat in dit artikel stil bij de cruciale rol van emoties bij de rechterlijke oordeelsvorming. Zij betoogt dat emoties bij de oordeelsvorming niet moeten worden weggestopt. Zij kunnen namelijk, mits goed gehanteerd, de kwaliteit van de rechterlijke besluitvorming verbeteren. In de inleiding op het hoofdartikel, ‘Het belang van emotionele ludiciteit’, benadrukt Rogier Hartendorp, kantonrechter, het belang van een zorgvuldige analyse van de eigen emoties van rechters. Onderlinge communicatie tussen rechters over de rol van emoties is daarbij van belang. De column van deze Rechtstreeks is verzorgd door Kees van den Bos, hoogleraar sociale psychologie. Hij pleit voor een onderzoekende en empirische oriëntatie van de jurist, om te voorkomen dat alleen het juridische perspectief wordt gezien en daarmee de aansluiting met de rechtzoekende wordt gemist. Het nummer wordt afgesloten met deel 3 in de serie over de fusie van gerechtshoven ‘Het perspectief van de medezeggenschap’ geschreven door Arend-Jan Eshuis, bedrijfspsycholoog.

  • Rechtstreeks 2012-2 (PDF 1,7 MB) (pdf, 1,7 MB)

    In deze tweede Rechtstreeks van dit jaar is het hoofdartikel gewijd aan de onbewuste invloeden waaraan menselijke, en dus ook rechterlijke, oordeelsvorming onderhevig is. De auteur, prof. dr. J.J. Rachlinski, geeft aan dat de twee systemen van oordeelsvorming, namelijk de intuïtieve enerzijds en de logische anderzijds, beide nodig zijn voor het goed functioneren als rechter. Intuïtieve oordeelsvorming kent echter diverse valkuilen, zoals Rachlinski uiteenzet aan de hand van diverse wetenschappelijke bevindingen. Kennis en begrip van deze valkuilen en psychologische mechanismen kunnen bijdragen aan verbetering van het rechterlijk oordeel, zo menen Rachlinski en prof. mr. dr. E. Rassin die de inleiding bij dit artikel schreef. Verder in deze Rechtstreeks het tweede deel van de serie over de fusie van gerechtshoven, verzorgd door prof. dr. L.E. de Groot van Leeuwen en prof. mr. J.D.A. den Tonkelaar. Vanuit het perspectief van diverse stakeholders, de managers (i.c. de presidenten van hof Leeuwarden en hof Arnhem) de strateeg (i.c.de  regering en de wetgever)  en de eigenaar en klant (i.c. de samenleving).

  • Rechtstreeks 2012-1 (pdf, 2 MB)

    In 2011 verscheen het rapport over het project De Proeftuin dat bij de strafsector van het Arnhemse hof uitgevoerd is (Research Memorandum 2011-4). De Proeftuin besteedt aandacht aan zaken als rechterlijke regie, efficiëntie en effectiviteit, samenwerking tussen de geledingen en maatwerk, en stelt de individuele verantwoordelijkheid van de rechter/kamer voor de afdoening van de eigen zaken centraal. De materie heeft een breder belang dan alleen voor de strafsectoren van de hoven. Daarom presenteert Rechtstreeks dit fenomeen. Dat gebeurt in het hoofdartikel van dit nummer door Rick Robroek, stafjurist bij de strafsector van het gerechtshof Arnhem en opsteller van het rapport De Proeftuin. De beide redacteuren van Rechtstreeks, gevoed door gesprekken bij het Arnhemse hof, relateren de inhoud van Robroeks bijdrage aan enkele meer algemene thema's.
    Nieuw is dat Rechtstreeks vanaf dit nummer, aan de hand van een column, aandacht besteedt aan de metajuridica. De eerste columnist is Marc Hertogh, hoogleraar rechtssociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Een tweede vernieuwing is dat Rechtstreeks, in de vorm van een serie, aandacht voor een actueel onderwerp vraagt. Het onderwerp van de serie is in 2012 de fusie tussen de hoven Arnhem en Leeuwarden. De eerste schrijver in de serie is Allard van Riel, hoogleraar marketing aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

 

 Rechtstreeks 2011
>Alles uitklappen

  • Rechtstreeks 2011-4 (pdf, 2,6 MB)

    In de zomer van 2010 verscheen de vuistdikke bundel: Sharia Incorporated; een overzicht over de rechtsontwikkelingen in 12 moslimlanden gedurende de afgelopen eeuw. Een schat aan informatie. Deze editie van Rechtstreeks beoogt een drempelverlaging daartoe via een beknopte weergave van de beschreven ontwikkelingen. Daarmee wordt inzichtelijk hoe ontwikkelingen in het islamitisch recht zich onder verschillende omstandigheden verhouden tot staatsrechtelijke en democratische ordeningensbeginselen in landen waar de meerderheid van de bevolking moslim is.
    De resterende bijdragen richten de aandacht op ons eigen land met als focus: hoe omvangrijk zijn de groeperingen voor wie islamitische beginselen en regels relevant geacht kunnen worden en hoe verhouden zij zich tot de autochtone Nederlanders?  Welke betekenis hebben islamitische beginselen en regels mogelijk voor de Nederlandse rechtspraak, in het bijzonder voor het handelsrecht en het familierecht? Wat betekent deze situatie voor de huidige rechtspraktijk: wat moeten en willen rechters weten over de sharia?
    Bij wijze van zelfonderzoek bevat deze editie van Rechtstreeks een aantal vragen dat de lezer confronteert met het eigen kennisniveau. De juiste antwoorden treft men aan in de  bijlage.

  • Rechtspraaklezing 2011 (2,36 MB) (pdf, 2,3 MB)

    De Rechtspraaklezing biedt jaarlijks de gelegenheid om de rol van de rechtspraak in de samenleving te belichten en zo bij te dragen aan de gedachtevorming over de ontwikkeling van de rechtspraak. Korter en meer direct: het is een moment om eens een flink statement te maken over onze positie in de samenleving. En de huidige omstandigheden, zo dacht de Raad dit keer, dwingen tot een wat strijdvaardiger aanpak. De woordkeus bij deze 6e lezing wijst er al op: arena! U bent klassiek genoeg geschoold om de betekenis van dat woord te kennen: een arena is een met zand bestrooid strijdperk in het circus of het amfitheater.

    De term 'arena' dekt steeds meer de lading van het maatschappelijk debat rondom de rechtspraak gelet op de verharding en de ongenuanceerdheid van de discussie. Daarbij wordt de Rechtspraak niet zelden weggezet als een instituut dat niet weet wat er in de samenleving leeft. Zorgwekkend is dat onjuiste berichtgeving dit beeld voedt en dat ook politici hieraan bijdragen. Rechters in Nederland zijn hier – terecht – bezorgd over.
    Rechterlijke zorgvuldigheid en bedachtzaamheid verhouden zich soms lastig tot de snelheid waarmee de discussie in de media wordt gevoerd. En als het gaat om individuele rechters: zij hebben niet dezelfde vrijheid om zich te uiten als hun criticasters en kunnen vaak niet rechtstreeks ingaan op verwijten die aan hun adres worden gemaakt – zeker niet als de zaak nog onder de rechter is. In die zin doet de arena waarin het publieke debat plaatsvindt soms wel denken aan de arena van het klassieke Romeinse theater waar de christenen ten tijde van de keizers Caligula (12-41 NC) en Nero (54-68 NC) letterlijk voor de leeuwen werden gegooid. 

    De genodigde spreker is Marc Chavannes, politiek commentator die elke week de weersgesteldheden - of meer nog: het klimaat -  in ons land in NRC Handelsblad in perspectief zet. Als geen ander is hij in staat ons een blik te bieden op de kwaliteit van het Nederlandse publieke debat, niet alleen gezien zijn kennis van onze polder maar juist omdat hij vergelijkenderwijs kan spreken. Hij was 'on the street' in London (1983-1988), 'sur la place' in Parijs (1993-2000) en 'visited' Berkeley en Washington DC (2000-2005).

  • Rechtstreeks 2011 nr. 3 (pdf, 976 kB (pdf, 1,4 MB))

    Elk jaar brengt Transparency International  een rapport uit waarin landen (178 in 2010) worden gerangschikt naar de mate van corruptie. De gegevens worden verzameld door tien onafhankelijke instanties die de corruptie in de publieke en politieke sectoren bezien. In de afgelopen 10 jaar -  periode 2001-2010  - prijkte Finland liefst 7 maal aan de top van minst corrupte landen, met scores tussen de 9.9 en 9.4. In diezelfde periode was Nieuw-Zeeland 5 maal eerste, Zweden 2 maal en Singapore 1 maal (er kunnen meerdere landen tegelijkertijd op eenzelfde plaats staan). Nederland stond steevast in de top-tien (met uitzondering van een elfde plaats in 2005), met een gemiddelde score van 8.8.

    De Nederlandse rechtspraak, als onderdeel van de publieke sector, lijkt dus verschoond te zijn van stelselmatige fraude of corruptie. Dit betekent echter niet dat de vraag naar rechterlijke integriteit in Nederland naar de achtergrond kan verdwijnen. Corruptie is slechts één van de mogelijke vormen van integriteitschendingen. De integriteit van onze rechterlijke macht is op dit moment wel degelijk een punt dat aandacht verdient.
    In de afgelopen jaren betroffen zulke discussies in Nederland bijvoorbeeld: rechterlijke dwalingen; incidentele wangedragingen, al dan niet in de privésfeer; de vrees dat de toenemende nadruk op de bedrijfsvoering van rechterlijke organisatie de kwaliteit van rechtspraak aantast; de (on)aanvaardbaarheid van nevenfuncties; de (on)begrijpelijkheid en kwaliteit van motiveringen; en twijfels aan de onpartijdigheid van de rechter in zaken als  de vastgoedfraude Klim-op en Chipshol. De toon die soms door de media wordt aangeslagen kan fel zijn. Zo voegde Het Financiële Dagblad in november 2010, in het artikel 'Besmet beroep. Altijd onder vuur op feestjes', aan het rijtje 'wapenhandelaar, abortusarts en dierproevencoördinator' ook 'rechter' toe.

    Dit nummer van Rechtstreeks is verzorgd door Jonathan Soeharno die in 2009 zijn rechtsfilosofisch proefschrift wijdde aan dit onderwerp; The Integrity of the Judge; a philosophical inquiry (Ashgate, Farnham). Centraal staat in het nummer de vraag naar de aard van de norm, de achtergronden en de praktische betekenis ervan

  • Rechtstreeks 2011 nr. 2 (pdf, 985 kB) (pdf, 2,1 MB)

    Een krantenkop: 'Vader mishandelt man die dochter onzedelijk had betast'. De mishandelde man blijkt vrijgesproken wegens een vormfout. Wat van deze eigenrichting te denken? En: hebben burgers die zulk gedrag steunen geen vertrouwen in de rechtspraak?

  • Rechtstreeks 2011 nr. 1 (pdf, 998 kB) (pdf, 1,4 MB)

    'Nieuws is geen gegeven, maar een keuze. Het is het resultaat van beslissingen van journalisten. Zij beslissen uit de veelheid van gebeurtenissen welke relevant zijn voor hun publiek en welke niet. Zij selecteren gebeurtenissen op nieuwswaarde.'

    Zo begint de recent verschenen uitgave van het periodiek, ditmaal gewijd aan een analyse van de wijze waarop de rechtspraak in het nieuws kwam het afgelopen jaar. Eigenlijk is de term wijze foutief, moet zijn: wijzen. Want dat is de kern van de gepresenteerde analyse van vier traditionele dagbladen (NRC Handelsblad, de Volkrant, Trouw en De Telegraaf) en drie gratis dagbladen (Spits, Metro en De Pers).

    De auteurs hanteren bij hun analyse vier functies die de media kunnen vervullen bij hun berichtgeving: de informatieve functie, de podiumfunctie, de waakhondfunctie en de vermaaksfunctie. De combinatie van de eerste drie functies benoemen ze de mate van 'betrokkenheid' die een medium tentoonspreidt. Via een door de UvA zelf ontworpen methode — de Amsterdam Content Analysis Toolkit (AmCAT) — is een volautomatische inhoudsanalyse van alle berichten aangaande rechtspraak anno 2010 gemaakt.

    Het jaar bleek in 7 procent van alle in de genoemde media gepubliceerde artikelen aandacht voor de rechtspraak te hebben; waarbij zeven pieken kunnen worden onderscheiden. Niet onverwachts zijn drie daarvan gerelateerd aan Wilders.

    Uit de verschillende analyses komt — niet verrassend — van de traditionele dagbladen NRC Handelsblad met afstand als de meest gebalanceerde krant op dit gebied uit de bus. De krant scoort op bijna alle aspecten als het meest betrokken dagblad. Maar verrassend is wel de op betrekkelijk korte afstand een na beste: De Pers. Deze krant lijkt waar het gaat om de berichtgeving over rechtspraak haar missie waar te maken: een gratis kwaliteitskrant. De krant is sterk informatief gericht en heeft daarnaast aandacht voor verschillende rechtsgebieden. De Pers heeft een minder sterke focus op alleen maar strafzaken en de bijbehorende sancties, slachtoffers en nabestaanden dan de meeste andere dagbladen. De berichtgeving is daarbij het sterkst thematisch van alle dagbladen.

    De Telegraaf ten slotte lijkt in haar berichtgeving over rechtspraak sterker op de gratis bladen Spits en Metro dan op de traditionele kwaliteitskranten. De krant richt zich sterker dan de traditionele kranten en De Pers op het menselijke aspect van de rechtszaken en beschrijft dit vanuit een sterker episodisch frame. Hierbij vertoont de krant een sterkere entertainmentfunctie dan de traditionele dagbladen, zij het dat deze minder sterk is dan bij de gratis bladen Spits en Metro.

Archief

Bekijk de jaargangen 2010 t/m 2004.

 

 

 

Neem contact op met het Rechtspraak Servicecentrum

Sociale media

Stel uw vraag via
Stel uw vraag via

Pas op met het delen van privé-gegevens op sociale media.

Telefoon

088 361 61 61

Bereikbaar maandag t/m vrijdag tussen 8.00 en 20.00 uur.

Veelgestelde vragen aan het Rechtspraak Servicecentrum