Bestaat er vandaag de dag, in tijden van big data en nieuwe media überhaupt nog iets als onafhankelijkheid? Rechterlijke onafhankelijkheid kan worden opgevat als een vorm van autonomie, dat vrij vertaald iets als ‘regerend op eigen gronden’ betekent.(5) Het idee van autonomie staat meer dan ooit onder druk en geldt als achterhaald.(6)
Er is een zekere consensus over het gegeven dat de mens een speelbal is van eigen genen, de maatschappij en driften. Een andere factor die de mens beheerst is het algoritme; enkele tientallen clicks zouden voor techbedrijven genoeg zijn om een compleet beeld van een internetgebruiker te verkrijgen en op die manier koop- en stemgedrag te kunnen beïnvloeden.(7)
‘De mens is een hackbaar dier’ volgens Noah Yuval Harari. Alleen al de wetenschap dat het algoritme een dusdanig grote invloed uitoefent, maakt het lastig na te gaan welke ideëen en opvattingen van ons zelf afkomstig zijn. Juist omdat het zo goed als ondoenlijk is aan de lange arm van het algoritme te ontkomen, is het belangrijk om je mentale autonomie te trainen om er weerstand tegen te kunnen bieden. Erkennen dat je als mens - en dus als rechter - beïnvloedbaar bent, is de eerste stap richting onafhankelijkheid. In een tijdperk waarin technologische platformen veel macht hebben en zij, naast genetica en omgeving, een extra factor vormen die de mens controleert, is zelfkennis van fundamenteel belang. Het is zaak te onderzoeken wat je gevormd heeft tot wie je bent, wat je belangrijk vindt en waarom, waar bepaalde keuzes op gebaseerd zijn. Emoties, angsten en vooroordelen ontstaan niet door een gebrek aan maatschappelijke betrokkenheid, maar door de plaats die we in de maatschappij innemen. Onafhankelijkheid kan niet zonder zelfkennis en zelfkennis begint bij zelfonderzoek.