Wie in een rechtszaak verwikkeld is, moet erop kunnen vertrouwen dat rechters onafhankelijk en onpartijdig te werk gaan. Als een rechtzoekende twijfelt of de rechter wel onpartijdig is, kan hij hem wraken. Dan wordt de wrakingskamer (bestaande uit andere rechters) opgeroepen, die nagaat of inderdaad de schijn van partijdigheid is gewekt. In dat geval wordt de gewraakte rechter vervangen door een collega. Dit is een belangrijk middel om de integriteit van de rechtspraak te waarborgen.

In de praktijk blijkt dat verreweg de meeste wrakingsverzoeken niet slagen. Veel verzoeken hebben betrekking op hoe de rechter zich gedraagt of zijn gericht tegen de rechterlijke macht als geheel, die bijvoorbeeld corrupt of te weinig onafhankelijk wordt gevonden. Partijen kunnen ook wraken uit onvrede over een beslissing van de rechter of om tactische redenen, zoals tijdwinst. Wraking is echter alleen bedoeld voor klachten over een gebrek aan onpartijdigheid, uitsluitend van de rechter die de zaak behandelt. Dat dit middel vaak ten onrechte wordt ingezet, heeft geleid tot vragen: zou de wrakingsprocedure misschien aangepast moeten worden? Om die reden besloot de Rechtspraak een preciezer beeld te geven van de afloop van wrakingsverzoeken.

Vorig jaar zijn in totaal 693 wrakingsverzoeken ingediend, waarvan er 20 gegrond zijn verklaard en 340 ongegrond. In 14 zaken heeft de rechter berust – dat betekent dat hij zich terugtrekt zonder dat de wrakingskamer in actie komt – en 15 wrakingsverzoeken zijn nog in behandeling. Verder zijn 133 verzoeken niet-ontvankelijk verklaard en 121 kennelijk niet ontvankelijk of kennelijk ongegrond. Dat gebeurt als direct duidelijk is dat het verzoek geen betrekking heeft op onpartijdigheid.

Vorige week ontstond verwarring over de cijfers. In het  jaarverslag over 2019 staat dat 17 wrakingsverzoeken gegrond zijn verklaard. Inmiddels heeft de wrakingskamer in meer zaken uitspraak gedaan en is dat aantal gestegen tot 20.
Advocaten meldden op grond van de nieuwe, uitgesplitste cijfers (zie de tabel hieronder) dat het aantal geslaagde wrakingen 2 keer zo hoog is als in het jaarverslag is vermeld. Zij telden de categorie ‘berusting’ op bij de gegronde verzoeken en kwamen zo tot 34. Dat een rechter berust, hoeft echter niet te betekenen dat het verzoek zou zijn toegewezen als de wrakingskamer het had behandeld. Rechters kunnen ook berusten omdat ze een langdurige wrakingsprocedure willen vermijden of omdat de relatie met de rechtzoekende zo verstoord is, dat het goed kan zijn als een andere rechter de zaak overneemt.

Zie het themadossier over wraking.