Geweld van politiemensen of andere opsporingsambtenaren leidt soms tot verwonding of de dood van mensen die worden overmeesterd. De agenten moeten dan niet als verdachten worden aangemerkt, is de teneur van het wetsvoorstel. Want waar andere mensen op de vlucht kunnen slaan in noodsituaties, worden zij geacht in te grijpen. Dat levert risico’s op die politiemensen in een kwetsbare positie brengen.

Vervolging voor mishandeling of doodslag is dan niet passend, vindt de minister. Hij stelt voor het strafrechtelijk onderzoek te vervangen door een feitenonderzoek. Mocht daaruit blijken dat een agent onrechtmatig geweld heeft gebruikt, dan kan hij worden vervolgd voor een nieuw in te voeren strafbaar feit: schending van de geweldsinstructie.

Dat de minister meer erkenning wil voor de bijzondere positie van politiemensen, kan de Raad goed volgen. Maar het is de vraag of de nieuwe regels beter uitpakken dan nu. In de wet staat al dat ‘hij die een feit begaat ter uitvoering van een wettelijk voorschrift’ niet strafbaar is. Een nieuwe uitzondering voor politiemensen voegt volgens de Raad niets toe. Het wetsvoorstel lijkt vooral symbolisch te zijn. 

Het nieuwe wetsartikel over schending van de geweldsinstructie kan ertoe leiden dat politiemensen juist eerder strafbaar zijn, waarschuwt de Raad. Schuld aan schending is straks al genoeg voor een veroordeling, terwijl bij mishandeling of doodslag ook moet worden aangetoond dat de dader uit was op letsel of overlijden van het slachtoffer.

Ook het nieuwe ‘feitenonderzoek’ roept vragen op. Agenten die geweld toepassen worden in dit wetsvoorstel niet als verdachten bestempeld, maar krijgen wel – deels – dezelfde rechten. Hetzelfde geldt voor onderzoeksbevoegdheden. Die zijn bijna hetzelfde als in een strafrechtelijk onderzoek, maar telefoons afluisteren is bijvoorbeeld niet toegestaan. Die onduidelijkheid schept verwarring, ook over de rechten van slachtoffers.