Laden...

Staat hoeft geen mobiele stembureaus in PI's neer te zetten

Dit is een afdruk van een pagina op Rechtspraak.nl. Kijk voor de meest actuele informatie op Rechtspraak.nl (http://www.rechtspraak.nl). Deze pagina is geprint op 01-01-1970.

Skip Navigation LinksRechtbank Den Haag > Nieuws > Staat hoeft geen mobiele stembureaus in PI's neer te zetten
Den Haag, 21 november 2023

De Nederlandse Staat hoeft voor de verkiezingen op 22 november 2023 geen mobiele stembureaus in penitentiaire inrichtingen te organiseren. Dat volgt uit een uitspraak van de rechtbank Den Haag in een kort geding dat de vereniging Bonjo, die belangen van gedetineerden behartigt, had aangespannen. De rechter deed op 9 november mondeling uitspraak, vandaag volgt het uitgewerkte vonnis. 

Kieswet

In 1989 is de herziene Kieswet in werking getreden waarin staat dat kiesgerechtigde personen aan wie hun vrijheid is ontnomen, hun kiesrecht kunnen uitvoeren door bij volmacht te stemmen. De vereniging Bonjo wil met dit kort geding bereiken dat dit artikel in de Kieswet voor de komende verkiezingen buiten werking wordt gesteld.

Volgens deze vereniging is het feit dat gedetineerden alleen bij volmacht kunnen stemmen in strijd met hun grondrechten. De Staat moet gedetineerden via mobiele stembureaus in PI's de mogelijkheid bieden om te kunnen stemmen, vordert Bonjo. Als de Kieswet niet buiten werking kan worden gesteld, wil Bonjo dat de Staat een actieve informatiecampagne verzorgt over de wijze waarop gedetineerden kunnen stemmen. Ook zou de Staat met spoed onderzoek moeten doen naar hoe het stemmen door gedetineerden nu verloopt en hoe dit beter kan worden georganiseerd. De Staat voert hiertegen verweer.

Oordeel rechtbank

De rechter oordeelt dat de Kieswet een wet in formele zin is die is vastgesteld door de wetgever. Het is bij uitstek de taak van de wetgever om alle argumenten en belangen tegen elkaar af te wegen, waarbij de wetgever een grote mate van beleidsvrijheid toekomt. De burgerlijke rechter kan een wet alleen buiten toepassing verklaren als het betreffende onderdeel onmiskenbaar onverbindend is wegens strijd met verdragen en besluiten van volkenrechtelijke organisaties. Dat betekent dat er grote terughoudendheid moet worden betracht, zeker nu in een kortgedingprocedure als deze slechts een voorlopig oordeel kan worden gegeven.

Bij de totstandkoming van de Kieswet zijn verschillende andere opties overwogen rondom de wijze waarop gedetineerden hun stem zouden moeten kunnen uitbrengen. Deze stuitten echter op bezwaren. Zo moeten stemlokalen openbaar toegankelijk zijn voor iedere kiezer vanuit het oogpunt van controleerbaarheid en transparantie. Dit is in een PI feitelijk niet mogelijk. Voor de mogelijkheid om per brief te stemmen is niet gekozen vanwege het gevaar voor onregelmatigheden. Het per volmacht stemmen wordt door de wetgever als volwaardige wijze van het uitbrengen van een stem gezien. Daar zitten weliswaar beperkingen aan omdat iemand zijn stem dan met één andere persoon moet delen en er bepaalde acties moeten worden ondernomen. Maar dat maakt dit onderdeel van de wet nog niet onmiskenbaar onverbindend, zo oordeelt de voorzieningenrechter.

De voorzieningenrechter ziet ook geen grondslag om de Staat te gebieden een informatiecampagne te organiseren en onderzoeken uit te laten voeren. Bij dat laatste heeft Bonjo ook geen spoedeisend belang. Als Bonjo met de Staat om de tafel wil om de gang van zaken in de PI's rond de verkiezingen te evalueren, dan dient zij daarvoor volgens de voorzieningenrechter andere wegen te bewandelen.  

Uitspraken