De gemeente heeft de eigenares in 2020 gelast om het pand te slopen of het pand te verbouwen en te gebruiken voor 1 woning.  De vrouw moest een dwangsom betalen als zij hieraan niet zou voldoen. De eigenares was het hier niet mee eens en stelde beroep in bij de rechtbank.  

De rechtbank vindt dat er sprake is van 2 overtredingen. Ten eerste is het gebruik van het pand voor 5 woningen in strijd met het bestemmingsplan en ten tweede is er nooit een bouwvergunning verleend voor het pand. 

In dit geval oordeelt de rechtbank dat de gemeente niet meer kan optreden tegen het bouwen zonder bouwvergunning. De moeder van de huidige eigenares kreeg het pand in 1986 in eigendom toen het pand al was gesplitst. Het bestond toen uit een woonhuis met 4 vakantie-appartementen. Sinds 1 april 2007 is het voor een eigenaar verboden om een pand in stand te laten dat door de vorige eigenaar zonder vergunning is gebouwd. Omdat de moeder van de huidige eigenares het pand voor 1 april 2007 had verworven, was het niet mogelijk voor de gemeente om voor deze overtreding handhavend op te treden. De huidige eigenares verkreeg het pand via erfopvolging in eigendom nadat haar moeder in 2009 overleed. De rechtbank vindt dat de gemeente niet meer handhavend kan optreden tegen de huidige eigenares nu dat ook tegen de moeder van de huidige eigenares al niet meer mogelijk was. 

Volgens de rechtbank is de gemeente in beginsel wel bevoegd om op te treden tegen het gebruik van het pand voor 5 woningen. Omdat het bestemmingsplan maar 1 woning toestaat is de gemeente in beginsel bevoegd om handhavend op te treden tegen deze overtreding. Het algemene belang bij handhaving van wetgeving weegt namelijk heel zwaar. Alleen als er sprake is van bijzondere omstandigheden, kan van handhaving worden afgezien.

In dit geval is volgens de rechtbank sprake van bijzondere omstandigheden, die door de gemeente onvoldoende zijn meegewogen bij de besluitvorming. Zo is het niet meer te achterhalen wanneer het pand - dat ongeveer 50 jaar geleden een fabriekspand was - precies is gebouwd. Het is ook niet meer te achterhalen wanneer het pand is verbouwd voor het gebruik als woning. Het is verder niet meer aan de hand van schriftelijke stukken vast te stellen op welk tijdstip het pand is gesplitst voor het gebruik van 5 woningen. Uit de gemeentelijke basisadministratie kan worden afgeleid dat het pand in ieder geval sinds 1979 wordt gebruikt als woning. Sinds het eind van de jaren '90 zijn bewoners van 5 woningen ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie. 

Sinds 2009 staat het bestemmingsplan ter plaatse 1 woning toe. De rechtbank vindt dat de gemeente beter moet uitleggen waarom niet alle 5 bestaande woningen kunnen worden opgenomen in het bestemmingsplan. 

Ten slotte vindt de rechtbank dat de gemeente had moeten meewegen dat sommige van de bewoners al decennialang in hun huis wonen en zijn ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie terwijl er pas in 2020 door een omwonende om handhaving is verzocht. De gemeente heeft niet afgewogen in hoeverre de belangen van omwonenden opwegen tegen de belangen van de bewoners die bij handhaving hun woning verliezen. Het ligt immers voor de hand dat deze bewoners in de huidige woningmarkt niet zomaar een nieuwe woning zullen vinden.

Hoewel het algemene belang bij handhaving zwaar weegt, had de gemeente dit algemene belang wel moeten afwegen tegen de bijzondere omstandigheden van dit geval. Deze bijzondere omstandigheden leggen evenzeer gewicht in de schaal, kijkend naar de ingrijpendheid van de gevolgen.

Dit betekent dat de gemeente een nieuw besluit moet nemen over de last onder dwangsom.