In januari 2020 besloot de burgemeester van Veenendaal de regels voor exploitatievergunningen van horeca aan te scherpen. Hij wilde het bezit en de verkoop van lachgas in de horeca verbieden omdat hij bang is voor gezondheidsschade bij jongeren door het gebruik van lachgas. Volgens de uitbaters van cafés Het Dak van de Markt en de Heeren van Ruysdael is de burgemeester bij wet niet bevoegd deze restrictie om die reden op te leggen. Daarnaast wordt volgens hen het lachgasverbod niet gerechtvaardigd door het belang van de openbare orde. Die zou namelijk niet verstoord worden. De bezwaarschriftencommissie van de gemeente Veenendaal zei eerder al dat de burgemeester niet bevoegd is dit verbod in te stellen, maar de burgemeester legde dit advies naast zich neer.

Ook de rechtbank oordeelt nu dat de burgemeester niet bevoegd is om het lachgasverbod op te leggen. Hij mág voorschriften opleggen aan een exploitatievergunning, maar alleen in het belang van de openbare orde. De rechtbank is het met de uitbaters van de cafés eens dat die openbare orde momenteel niet verstoord wordt. Een burgemeester mag voorschriften aan een vergunning verbinden, ook om veiligheidsrisico’s te voorkomen, maar het gaat hier om een al bestaande situatie en er zijn geen incidenten geweest, dus is er volgens de rechtbank geen sprake van een dreigende verstoring van de openbare orde die het opleggen van zo’n verbod kan rechtvaardigen. Daarnaast staat in de Gemeentewet dat een burgemeester ook mag optreden in het belang van de veiligheid en gezondheid, maar dat is beperkt tot acute situaties waarin ingrijpen nodig is en daarvan is geen sprake. Lachgas is bovendien vooralsnog legaal en niet in strijd met de Opiumwet. Dat betekent ook dat het voorhanden hebben en de verkoop van lachgas op zich geen inbreuk vormen voor de openbare orde.

De rechtbank benadrukt in de uitspraak heel goed te begrijpen dat de burgemeester zich zorgen maakt over het lachgasgebruik onder jongeren en de schadelijkheid daarvan voor de gezondheid. Hij wil iets  doen zolang er landelijk niets geregeld is. Maar het is volgens de rechtbank niet aan de burgemeester om op deze manier het lachgasgebruik een halt toe te roepen. Dat is aan de wetgever in Den Haag.