Mehmed (54) zit voor in het vliegtuig, dat op die 8ste december 2018 op weg is van Dubai naar Amsterdam. Hij heeft niets met het bakkeleiende volk op rij 24 te maken, maar nieuwsgierig is hij wel. Dus staat hij op en beent ­– zeer tegen de zin van de Transavia-bemanning – naar achteren. Er wordt gespuugd, getrokken en geschreeuwd. Mehmed laat zich niet onbetuigd. Hij geeft mijnheer T. een kopstoot van jewelste. Bloed en paniek in de 737.

Een stewardess belt met de cockpit. ‘Er zijn meerdere gewonden, we moeten nu uitwijken naar de dichtstbijzijnde luchthaven. De passagiers zijn nog steeds aan het vechten. De situatie escaleert’, zegt ze. De gezagvoerder wist al dat er consternatie was in zijn vliegtuig, hij had ook toestemming gegeven om mijnheer T. vast te binden, maar dit bericht verandert alles. Hij neemt contact op met de luchtverkeersleiding in Sofia, die hem toestemming geeft om uit te wijken naar Boekarest. Kort daarna belt de purser: de rust is hersteld. Mijnheer T. zit weer – bloedend – op zijn stoel achter in het vliegtuig, en Mehmed zit weer voorin – ook met een bebloed hoofd. De gezagvoerder zet de vlucht naar Amsterdam voort.

Als de Boeing op Schiphol landt, mogen de 2 vechtersbazen en de 2 dames als eersten het vliegtuig uit – aan de hand van de marechaussee. Ruim een jaar later zit Mehmed voor de Haarlemse politierechter, omdat hij volgens het Openbaar Ministerie met zijn kopstoot niet alleen een medepassagier heeft mishandeld, maar ook het vliegtuig in gevaar heeft gebracht (voor de fijnproevers: artikel 385b Wetboek van Strafrecht). In mei 2019 zat Mehmed trouwens ook al voor de politierechter in Haarlem, maar die besloot toen om de behandeling van zijn zaak uit te stellen. Eerst moesten er getuigen worden gehoord en dienden videobeelden van de knokpartij bekeken te worden. Er is altijd wel een smartphone bij de hand – op de vliegtuigstand of niet.

Toen er nog geen filmpje uit de 737 voorhanden was, ontkende Mehmed op Schiphol en later in de rechtbank dat hij een kopstoot had uitgedeeld. En nu?, wil politierechter Van Yperen weten. ‘Ik heb de video gezien. Ik heb die kopstoot gegeven. Ik kan niet geloven dat ik dat heb gedaan. Ik heb het onbewust laten gebeuren’, zegt Mehmed via een Turkse tolk. ‘Wat weet u er nog van?’, vraagt de rechter. ‘Ik dacht eerst: ben ik dit? Ik begrijp het niet. Ik kende die vrouwen uit de groep waarmee ik reisde van gezicht, maar ik had niets te maken met dat opstootje. Van die kopstoot herinner ik mij niets. Ik ben weer op mijn plek gaan zitten en toen merkte ik dat ik een sneetje op mijn hoofd had.’ ‘U zat voorin, waarom bent u naar achteren gegaan?’ ‘Ik ging niet naar achteren omdat ik een kopstoot wilde geven. Ik moest naar de wc.’ Had Mehmed tijdens zijn verhoor niet gezegd dat die gang naar het toilet ‘een smoes’ was? ‘Zo staat het in het dossier, maar de Turkse vertaler heeft de woorden van mijn cliënt niet goed vertaald. Hij zei: “Ik had een reden”’, weet Mehmeds raadsvrouw Karga.

Mehmed ‘was bang dat er iets ergs zou gebeuren’, toen hij in het gewoel belandde. ‘Het werd extreem. Het lukte niet om de mensen uit elkaar te krijgen. Toen vond ik dat ik mij ermee moest bemoeien.’ Uit het telefoonfilmpje blijkt volgens raadsvrouw Karga dat Mehmet niet de onruststoker was en dat de situatie achter in het vliegtuig voor zijn kopstoot al ‘angstwekkend’ was. ‘Het werd geen chaos, het was al een chaos. Ziet u dat?’ We zien het. We zien ook hoe Mehmed eerst zijn hoofd naar achteren beweegt, om vervolgens uit het niets en keihard een kopstoot uit de delen. ‘Wat vindt u er nu zelf van?’, wil de rechter weten als het filmpje is afgespeeld. ‘Zij zijn begonnen. Het gedrag van die man was heel beangstigend. Ik was in paniek. Ik wilde dat het rustig zou worden in het vliegtuig.’ ‘Raar om dat met een kopstoot te doen’, reageert rechter Van Yperen. ‘Dat vind ik ook vreemd’, zegt Mehmed. ‘Ik verloor mijn zelfcontrole. Ik heb mijzelf ermee veroordeeld.’

Dat kun je wel zeggen, vindt officier van justitie Halsema. Mehmed heeft met zijn ‘bewust geplaatste’ kopstoot niet alleen een medepassagier mishandeld, hij heeft daarmee ook de veiligheid van het Transavia-toestel in gevaar gebracht. ‘Het cabinepersoneel kon zijn normale werk niet doen. Dat kon de gezagvoerder ook niet. Hij besloot de procedure voor een noodlanding te starten. Hij doet dat niet voor niets. Dan moet er iets ernstigs aan de hand zijn. Door die kopstoot was de vliegveiligheid in gevaar. De bemanning had de situatie niet meer onder controle.’ Voor de mishandeling én voor het in gevaar brengen van het vliegtuig, verdient Mehmed volgens de officier een werkstraf van 120 uur en een voorwaardelijke celstraf van 1 maand.

Zeker, Mehmed heeft een medepassagier mishandeld, maar daarmee heeft hij nog niet de vliegveiligheid van de 737 in gevaar gebracht, vindt raadvrouw Karga. Om te beginnen: Mehmed was niet de aanstichter van het tumult, hij belandde erin. ‘Hij ziet dat anderen de situatie niet onder controle krijgen. Hij voelt zich onveilig en deelt een kopstoot uit. Dat had niet mogen gebeuren, maar daarna is er niets meer gebeurd en kon de bemanning zijn werk doen.’ Dat de gezagvoerder toestemming vroeg om van zijn route af te wijken, betekent niet dat de veiligheid van het vliegtuig in het geding was. ‘Het was hooguit 5 minuten zeer onrustig in het vliegtuig. Dat is heel vervelend, maar de veiligheid van het vliegtuig was niet in het geding. De piloot vloog gewoon door naar Amsterdam.’

Eigenlijk is politierechter Van Yperen het daar wel mee eens. ‘Maar het is een grensgeval.’ Dat Mehmet mijnheer T. een kopstoot heeft gegeven, staat als een paal boven water. ‘Dat is geen ongelukje geweest.’ Maar kwam de 737 daardoor in gevaar? De vliegveiligheid komt in gevaar als de bemanning zijn werk een tijd niet kan doen, meent de politierechter. ‘Uit de aangifte van de gezagvoerder maak ik op dat de situatie zo ernstig was dat hij een tussenlanding wilde maken. Maar dan gaat het over álles wat er is gebeurd in het vliegtuig, dus ook wat er al was gebeurd voordat u die kopstoot gaf. De gezagvoerder heeft verklaard dat de situatie redelijk snel onder controle was en dat hij kon doorvliegen. Hij heeft ook niemand een waarschuwing gegeven. Wat mij betreft is er net geen bewijs dat de kopstoot gevaarlijk is geweest voor het vliegtuig.’ Mehmed wordt daarom veroordeeld voor mishandeling en komt er vanaf met een taakstraf van 150 uur, waarvan 50 uur voorwaardelijk met een proeftijd van 2 jaar.

Lees hier meer 'Op de Rol'-verhalen.