Aan de ganzenjacht is overigens niets illegaals, sterker, de provincie Fryslân heeft de afschot van ganzen juist vergemakkelijkt. Boven de noordelijke provincie mogen jaarlijks maar liefst 25.000 grauwe ganzen, 75.000 kolganzen en 100.000 brandganzen worden neergeschoten. Dat halen de jagers nooit. Maar van de rietgans blijven ze af. In verhouding tot zijn miljoenen gansgenoten die iedere winter overvliegen op weg van Noorwegen naar het zuiden, is de Anser fabalis namelijk tamelijk zeldzaam.

De agent en de boa zien 4 jagers bij de Veenpettenweg en horen schoten. Ze zien ook jager Henk (44) bij een jachthutje, die op een stel overvliegende rietganzen schiet. Hij treft er 1, die ter aarde stort en wordt opgepikt door Henks hond, aldus houdt de economische politierechter Bauke Jansen het dossier voor aan de Drentse akkerbouwer. De 2 opsporingsambtenaren vinden de nog warme en slappe rietgans even later bij een bult hekkelspecie (voor de stedelingen: dat is uit de sloot gedregde blubber). Henk heeft een beschermde trekvogel doodgeschoten en krijgt een boete (strafbeschikking) van 500 euro. Maar Henk gaat in beroep en neemt zijn advocaat mee, de in jachtzaken gespecialiseerde Drent Peter van Schooten. Want hij heeft helemaal geen rietgans naar beneden geschoten. ‘Wel een grauwe gans, die zich aan de wallekant verstopte. Mijn jonge hond weigerde hem uit het water te halen. Dat was balen’, zegt Henk in zaal 7 van het gerechtsgebouw in Leeuwarden.

Hoe de dode rietgans bij de bult hekkelspecie terecht kwam? Henk heeft geen idee. ‘Ik weet 100 procent zeker dat ik hem niet heb geschoten’, zegt hij. ‘Iemand anders kan hem hebben neergeschoten. Hij kan er al langer hebben gelegen; misschien was hij eerder aangeschoten’. Henk is een volleerd jager met een jachtakte en zegt te weten op welke ganzen hij wel en niet mag schieten. Hij jaagt op ganzen omdat ze het akkerland afvreten. ‘We hebben last van die beesten.’ Maar op 28 januari 2017 heeft Henk willens en wetens een beschermde gans neergeschoten, ‘en dat had hij niet moeten doen’, meent officier van justitie Siebren Buist. Van het verhaal dat de rietgans door een andere jager is neergeschoten en dat de vogel nog warm was omdat hij onder een broeiende bult hekkelspecie lag, gelooft de officier niets. Henk verdient gewoon een boete van 500 euro.

Helemaal niet, vindt Henks raadsman Peter van Schooten. ‘Ik begrijp de redenering van het OM heel goed, maar ik vind het wel met grote stappen snel thuis. Vaak zijn dingen anders dan je denkt’. Zoals nu. ‘Mijn cliënt wordt verweten dat hij al dan niet opzettelijk een rietgans heeft gedood, terwijl volgens artikel 3.1 van de Wet natuurbescherming alleen het opzettelijk doden strafbaar is’, meent Henks raadsman. Dat Henk bij de Veenpettenweg opzettelijk op een gans schoot, is evident. ‘Daarvoor was hij die ochtend in het veld’. Maar dat was niet op een rietgans. ‘Hij was daarover geïnstrueerd door de jagermeester. Mijn cliënt kent het onderscheid tussen de ganzensoorten. De schootsafstand is maximaal 35 meter. Een ervaren jager ziet waarop hij schiet. Als hij twijfelt, schiet hij niet. Hij heeft ook niet bewust het risico genomen dat hij een rietgans zou raken. De kans dat je een rietgans neerschiet tussen al die andere ganzensoorten, is helemaal niet groot’.

Maar goed, opzet, al dan niet voorwaardelijk, of niet, eigenlijk doet dat er niet toe, want Henk ontkent dat hij de beschermde rietgans heeft doodgeschoten. Zijn ontkenning is geloofwaardig, aldus raadsman Van Schooten. ‘Is de rietgans wel door een hagelschot gedood? De doodsoorzaak is niet deskundig onderzocht. Op de foto’s zie ik geen hagelsporen. De rietgans kan ook door een ziekte zijn gestorven. Maar als zou blijken dat de rietgans wél door een schot met hagel is gedood, waar is dan het bewijs dat mijn cliënt de boosdoener is? De hagelkorrels in de rietgans zijn niet vergeleken met de hagelpatronen van een ouder type die mijn cliënt gebruikt. De rietgans kan heel goed door een andere jager zijn neergeschoten. Hij was nog warm toen de verbalisanten hem aantroffen, maar dat is niet zo vreemd. Het was op die 28ste januari 5,4 graden en de rietgans lag onder een warme bult hekkelspecie.’ Omdat niet vaststaat dat de rietgans door Henk is neergeschoten en ook niet vaststaat dat de gans überhaupt wel met een schot hagel is geveld, zou de politierechter Henk moeten vrijspreken.

‘Ik ben wel een bewonderaar van deze advocaat. Hij heeft de zaak zoals gewoonlijk uitvoerig bekeken’, complimenteert officier Bruist de raadsman uit Rolde. ‘Maar dat betekent niet dat ik het met hem eens ben’, vervolgt de Friese officier. ‘Je kunt op een vlucht gemengde ganzen schieten, je kunt ze ook voorbij laten gaan. Als je schiet, dan loop je het risico dat je een rietgans doodschiet. Dat komt dan voor jouw rekening.’ Uit de waarnemingen en de constateringen van de 2 opsporingsambtenaren blijkt volgens officier Bruist zonneklaar dat Henk de rietgans heeft doodgeschoten en vervolgens heeft weggelegd bij een bult hekkelspecie en niet eronder. Sectie op de rietgans had niets opgeleverd, ‘want half Nederland gebruikt dezelfde hagelpatronen’. Dat Henk ontkent, begrijpt de officier wel. ‘De belangen zijn groot’. Bij een veroordeling is hij zijn jachtakte 1 jaar kwijt.

Ook politierechter Bauke Jansen twijfelt niet aan de gedetailleerde observaties van de 2 verbalisanten die januari-ochtend. ‘Zij hebben vastgesteld dat er rietganzen overkwamen, en geen ander ganzensoort. Ze zien dat u er in die vlucht 1 neerhaalt en dat deze gans door uw hond wordt opgehaald. Andere jagers hadden geen hond bij zich.’ Tel daarbij dat de rietgans bij een paar graden boven nul nog warm was toen de verbalisanten hem aantroffen, en de politierechter weet het zeker. ‘1 + 1 is wat mij betreft 2. U hebt die rietgans uit de lucht geschoten.’ Dat er sectie hadden moeten uitgevoerd op de warme rietgans, gaat de rechter ‘wat te ver’. Net als het door de advocaat bepleite hagelonderzoek. ‘De verbalisanten zijn bekend met de jacht. Dat de rietgans er al langer lag of door een andere jager is neergeschoten, zoals de raadsman in zijn alternatieve scenario’s schetst, worden door hun waarnemingen gelogenstraft’. De economische politierechter geeft Henk een boete van 500 euro.