In maart 2017 klopte een gezin uit Helmond aan bij de gemeente over de hinder van een houtkachel bij de overbuurvrouw. De afvoerpijp van die kachel komt uit een plat dak van een aanbouw aan haar woning. De klagers verzochten de gemeente op te treden tegen overlast. Medewerkers van de gemeente bezochten de locatie in totaal 22 keer om te beoordelen of er sprake is van hinder. De klagers stellen geuroverlast te hebben en volgens hen kan de gemeente tegen die overlast optreden op grond van het Bouwbesluit. De klagers namen een ingenieursbureau in de arm dat berekende dat er zelfs onder de meest gunstige omstandigheden sprake is van overschrijding van gemeentelijke geurnormen.

In mei 2017 besloot de gemeente niets te doen, omdat de houtkachel aan de technische eisen volgens het Bouwbesluit voldoet. Uit de inspecties zou bovendien blijken dat er verder geen landelijke of gemeentelijke regels worden overtreden. De klagers maakten bezwaar, maar dit wees de gemeente in januari 2018 af. Daarop stapten ze naar de rechtbank.

De rechtbank vindt dat de gemeente niet volledig genoeg is geweest. De gemeente keek alleen of de houtkachel voldoet aan de technische eisen van een rookafvoer. Die eisen beschermen alleen de woning waar de kachel in staat. Maar óók als de houtkachel aan die eisen voldoet, kunnen anderen overlast hebben van het gebruik daarvan. Volgens de rechtbank had de gemeente zijn beoordelingsruimte kunnen gebruiken om – ook zonder beleid te maken – te bepalen in welke gevallen er sprake zou kunnen zijn van hinder. De rechtbank vernietigt daarom het besluit van de gemeente om het bezwaar van de klagers af te wijzen. Omdat de klagers op het punt staan te verhuizen hoeft de gemeente niet opnieuw op hun bezwaar te beslissen. Wel moet de gemeente de door de klagers gemaakte kosten voor deze zaak vergoeden.

Daarmee is deze zaak afgerond. Maar hoe kan een gemeente in het vervolg het beste omgaan met dit soort gevallen? De rechtbank liet dit uitzoeken door de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (StAB). De StAB komt met een voorstel om op te treden tegen de overlast van houtkachels door: eerst voor te lichten (de zachte aanpak), dan de situatie ter plekke te beoordelen aan de hand van een stappenplan (de harde aanpak) en uiteindelijk een berekening van de geuruitstoot te maken. De rechtbank neemt deze methodes niet zomaar over. Wel oordeelt de rechtbank dat de methodes en de norm voor geuruitstoot van de StAB verder kunnen worden uitgewerkt. Dan kunnen ze door een gemeente worden gebruikt om overlast van houtkachels beter te beoordelen.