De rechter kan in strafzaken een rechtsvraag aan de Hoge Raad voorleggen. Door deze prejudiciële vraag (hogeraad.nl) krijgt de rechter binnen korte termijn het antwoord dat nodig is om een beslissing te nemen in de zaak. Ook het Openbaar Ministerie en de verdachte kunnen de rechter verzoeken een prejudiciële vraag te stellen.

De rechter krijgt een grotere bevoegdheid om een zaak naar mediation te verwijzen en kan in bepaalde soorten zaken vaker standaard mediation aanbieden of overwegen. 

Bij een geslaagde mediation kan de rechter zonder inhoudelijk vonnis de zaak beëindigen met de nieuwe wettelijke beslissing van een eindezaaksverklaring. De rechter, officier van justitie en de verdachte moeten instemmen met deze nieuwe afdoening.

De pilot bestaat uit 2 onderdelen, die nauw met elkaar samenhangen en op verschillende locaties worden beproefd: 

• De rechtbank Zeeland-West-Brabant bevordert mediation in verkeerszaken met een ernstige afloop. 
• De rechtbanken Gelderland en Overijssel bevorderen mediation in jeugd- en adolescentenzaken, eerst bij minderjarigen, later ook bij jongeren.
  

Er wordt getest wat het effect is als een geluidsopname van de strafzitting, beschikbare camerabeelden van het delict en opgenomen verdachtenverhoren, voorzien van een verkort proces-verbaal en als zelfstandig wettig bewijsmiddel, aan het dossier worden toegevoegd. Dit is ter vervanging van het uitgebreide schriftelijk proces-verbaal.

De pilot bestaat uit 2 onderdelen die op verschillende locaties worden beproefd: 

• Bij de rechtbanken Noord-Holland en Overijssel, en de gerechtshoven Amsterdam en Arnhem-Leeuwarden worden zaken van overvallen met beschikbare camerabeelden volgens de nieuwe werkwijze afgehandeld. Daarnaast wordt van de verdachtenverhoren een opname gemaakt die samen met een verkort proces-verbaal deel uitmaakt van het dossier. 
• Bij de rechtbank Limburg en het gerechtshof ’s-Hertogenbosch wordt de zitting opgenomen en vervangt de geluidsopname van de zitting, samen met een verkort schriftelijk proces-verbaal, het uitgebreide schriftelijke proces-verbaal van de zitting.
  

Deze nieuwe regeling, die met name door het Openbaar Ministerie wordt beproefd, zorgt voor de volgende nieuwe opsporingsbevoegdheden nadat een apparaat, zoals een telefoon, tablet, computer of server in beslag is genomen: 

• Kennisnemen van informatie die na inbeslagname binnenkomt op het apparaat en deze informatie vastleggen.  
• Een netwerkzoeking (onderzoek aan een apparaat dat zich ergens anders bevindt) verrichten. 

Er wordt getest of de hulpofficier van justitie – die daartoe speciaal voor is opgeleid - ook de volgende bevoegdheden kan uitoefenen:

• De teruggave en bewaring van in beslag genomen voorwerpen zonder afstandsverklaring.
• De inzet van een IMSI-catcher (een apparaat dat als ‘zendmast’ werkt en zo gegevens verzamelt van alle telefoons in een straal rondom de zendmast).
• Het vorderen van historische gegevens en toekomstige gegevens op apparatuur.

Deze bevoegdheden mogen worden ingezet in de arrondissementen van de rechtbanken Gelderland, Rotterdam, Zeeland-West-Brabant, Amsterdam, Overijssel, Oost-Brabant en Rotterdam. Het is mogelijk dat zittingsrechters van andere rechtbanken deze werkwijze ook tegenkomen in het procesdossier. De bevoegdheid is dan ingezet in een pilot regio terwijl de verdachte bij een andere rechtbank wordt berecht.