Op grond van de Crisis- en herstelwet kan een project worden aangewezen als experiment als dat bijdraagt aan innovatieve ontwikkelingen, duurzaamheid en aan het bestrijden van de economische crisis. In het Besluit uitvoering Crisis- en herstelwet is een aantal projecten genoemd die zijn aangewezen als experiment, waaronder het project Spoorzone van de gemeente Culemborg. Voor deze projecten geldt dat van diverse planologische en milieuregels mag worden afgeweken. Zo mag de looptijd van een bestemmingsplan niet de gebruikelijke tien jaar, maar een periode van twintig jaar bedragen.

In de Crisis- en herstelwet staat dat in het uitvoeringsbesluit moet worden bepaald van welke planologische en milieuregels mag worden afgeweken en voor welke periode. In het uitvoeringsbesluit staat echter niet hoe lang gebruik gemaakt mag worden van de mogelijkheid om af te wijken van de normale wettelijke regels. Dat is in strijd met de Crisis- en herstelwet, aldus de hoogste bestuursrechter. Daarom zijn die bepalingen uit het uitvoeringsbesluit 'onverbindend' en zijn deze niet langer van toepassing. De gemeenteraad van Culemborg kon het bestemmingsplan daardoor niet baseren op de bepalingen die voor deze experimenten zijn bedoeld. 

De gemeenteraad had onder meer gebruik willen maken van de mogelijkheid om het bestemmingsplan 'Spoorzone' niet binnen tien jaar te realiseren, maar pas binnen twintig jaar. Omdat het bestemmingsplan door de uitspraak weer binnen de gebruikelijke wettelijke periode van tien jaar uitvoerbaar moet zijn en de gemeenteraad heeft aangegeven dat dit niet haalbaar is, heeft de Afdeling bestuursrechtspraak het bestemmingsplan 'Spoorzone' vernietigd.

In artikel 7c van het uitvoeringsbesluit zijn naast Culemborg nog meer gemeenten aangewezen om voor bepaalde projecten te experimenteren met ruimere planologische en milieuregels, vooruitlopend om de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Het gaat om de gemeenten Almere, Alphen aan den Rijn, Amstelveen, Assen, Beuningen, Delft, Den Haag, Diemen, Eindhoven, Enschede, Helmond, Leudal, Muiden, Weesp, Veghel, Zaanstad en Zeewolde. Zij kunnen door de uitspraak van vandaag voor deze projecten ook geen gebruik meer maken van de afwijkingsmogelijkheden die het uitvoeringsbesluit op dit punt bood.