De Nederlandse Rechtspraak geeft invulling aan rechtsstaatontwikkeling en kwaliteitsverbetering op verschillende manieren. Zo ontvangen de Rechtspraak buitenlandse delegaties, worden er werkbezoeken afgelegd, en nemen experts deel aan bilaterale en multilaterale projecten. Ook worden er medewerkers uitgezonden naar civiele missies en internationale hoven en nemen medewerkers deel aan buitenlandse onderwijsactiviteiten. Onderstaand wordt dieper ingegaan op de zojuist benoemde instrumenten.
Bilaterale samenwerking
Internationaal georiënteerde medewerkers kunnen deelnemen aan bilaterale en multilaterale projecten. Voorbeelden van bilaterale projecten zijn het
Probation and alternative sanctions project(cilc.nl) in Oekraïne en het
Strengthening the probation and the system of alternative sanctions project (cilc.nl) in Montenegro en Servië. Voorbeeld van een langlopend bilateraal project is de samenwerking sinds 2008 met de Surinaamse Rechtspraak. Er wordt samengewerkt op de thema’s bedrijfsvoering en het opleiden van rechters en juridisch personeel. Voorbeeld van een multilateraal project is de samenwerking sinds 2015 met de Bosnische Rechtspraak. Er wordt samengewerkt op de thema’s organisatieontwikkeling en communicatie. Bilaterale samenwerkingsprojecten kunnen ook plaats vinden via
Twinning projecten van de EU (europa.eu).
Europese netwerken
ENCJ
Het belangrijkste netwerk voor de Rechtspraak om de Europese rechtspraak ontwikkelingen in het oog te houden is het
European Network of Councils for the Judiciary (encj.eu) (ENCJ). Het ENCJ is het centrale orgaan dat de Europese rechtspraakorganisaties binnen de EU-lidstaten verbindt en hen vertegenwoordigd in de EU. De organisatie biedt een goed platform voor kennis- en expertise uitwisseling en versterkt de positie van de Europese rechtspraakorganisaties in Brussel. Lidmaatschap staat open voor alle nationale instellingen van de EU lidstaten, die onafhankelijk opereren van de wetgevende en uitvoerende macht, of die autonoom zijn en de eindverantwoordelijkheid dragen voor het ondersteunen en waarborgen van de onafhankelijke rechtsprekende macht. De Rechtspraak is een van de oprichters van het ENCJ.
Binnen het ENCJ vindt samenwerking plaats op tal van onderwerpen tussen rechtspraakorganisaties. Er zijn projecten om de onafhankelijkheid van de rechtspraak te versterken, de verantwoording te verbeteren, het publiek vertrouwen te vergroten, de relatie met de media te verdiepen en kwaliteit en innovatie te stimuleren. Tevens heeft het ENCJ de afgelopen jaren een cruciale rol gespeelt in het monitoren van de rechtsstaatontwikkelingen in Turkije en Polen. Het ENCJ monitort deze ontwikkelingen door werkbezoeken af te leggen, positon papers te publiceren over de ontstane situatie en uiteindelijk namens haar leden stelling te nemen. Het ENCJ deelt haar bevindingen met onder meer met de Europese Commissie en het Europees Parlement.
Overige netwerken
Naast het ENCJ bestaan er op Europees en internationaal niveau nog vele andere netwerken op het gebied van rechtsstaat, rechtspraak en specifieke rechtsgebieden. Deze netwerken spelen een belangrijke rol in het signaleren en monitoren van relevante ontwikkelingen binnen en de belangenbehartiging van de rechtspraak. Daarnaast nemen medewerkers deel aan deze netwerken om kennis- en expertise uit te wisselen.
Netwerken waar medewerkers aan deelnemen die over de rechtsstaat en rechtspraak in het algemeen gaan zijn:
Functionele justitie netwerken waar medewerkers aan deelnemen gaan over:
Internationale uitzendingen
Via het Ministerie van Buitenlandse Zaken worden medewerkers ingezet in civiele missies. De missies zien onder meer toe op rechtstaatversterking. Momenteel zijn Nederlandse rechters actief in de
IMO missie (europa.eu) in Albanië en in de
EUAM missie (euam-ukraine.eu)in Oekraïne. Zie voor de selectieprocedure de website van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Daarnaast zijn er medewerkers van de Rechtspraak werkzaam bij internationale organisaties, hoven en tribunalen. Zo zijn er rechters werkzaam in de
speciale rechtbank van Kosovo (scp-ks.org)in Den Haag voor de berechting van misdrijven die in de Kosovo-oorlog en direct erna zijn gepleegd. De Rechtspraak werkt in het werven van geschikte kandidaten voor soortgelijke functies onder meer samen met de
Nationaal Coördinator Internationale Functies van het Ministerie van Buitenlandse zaken (werkenvoorinternationaleorganisaties.nl). Tot slot kunnen medewerkers kunnen deelnemen aan uiteenlopende buitenlandse onderwijsactiviteiten. Veelal georganiseerd door de SSR in samenwerking met het
European Judicial Training Network (ejtn.eu) (EJTN). Voorbeelden hiervan zijn
uitwisselingen (ssr.nl) tussen Europese gerechten,
studiebezoeken (ssr.nl) aan en
stages (ssr.nl) bij Europese instellingen en
cursussen en seminars (ssr.nl) in Europese landen.
Delegaties
De Rechtspraak verwelkomt zo’n twintig buitenlandse delegaties per jaar. Deze bezoeken zijn thematisch ingericht en hebben als doel kennis- en expertise uitwisseling op bestuurlijk niveau. Zo hebben er bezoeken plaatsgevonden van de Noorse Rechtspraak over bestuurs- en organisatiemodellen, van de Litouwse Rechtspraak over communicatie en van de Indonesische Rechtspraak over financiering. Medewerkers leggen ook buitenlandse werkbezoeken af om kennis- en expertise uit te wisselen. Zo is er een bezoek gebracht aan de Zweedse Rechtspraak over migratierecht, aan de Marokkaanse Rechtspraak over integriteit en aan de Armeense Rechtspraak over
bestuursrechtspraak. Bezoekende en bezochte landen zijn EU-lidstaten, buurlanden van de EU en landen waarmee de Nederlandse Rechtspraak een historische samenwerkingsrelatie heeft. Bezoeken kunnen ook worden gebracht in het kader van het
Taiex (europa.eu) programma van de EU.
