Bakker constateert dat de samenleving een steeds indringender en ingewikkelder beroep op de rechter doet. ‘We moeten de komende tijd echt ver weg blijven van de vraag of rechtspraak nog wat goedkoper of efficiënter kan’. In plaats daarvan moet het gaan over de vraag wat nodig is om rechters hun werk goed te kunnen laten doen.

Bakker presenteerde tijdens de speech het boekje Rechtspraak die ertoe doet, een bloemlezing uit interviews. In de aanloop naar de Dag van de Rechtspraak zijn rechters, rechtzoekenden en mensen die in hun werk te maken hebben met rechtspraak, geïnterviewd. Een belangrijke conclusie is dat de samenleving steeds individualistischer wordt. Mensen moeten zichzelf redden; de overheid staat efficiënt op afstand. Daarbij heeft de overheid ervoor gekozen zoveel mogelijk zaken buiten de rechter om af te doen. Vaak gaat dit op mechanische wijze, op bezwaar volgt een standaardbrief. Dit levert cynisme en boosheid op. Ook constateren rechters dat een groeiende groep mensen de boot dreigt te missen. Ze raken de weg kwijt in een woud aan instanties. De rechter is vaak de laatste vluchtheuvel die er nog voor kan zorgen dat mensen hun vertrouwen in de rechtsstaat niet verliezen.

Om de rechter echt in staat te stellen zijn rol in de samenleving te vervullen, is meer tijd per rechtszaak nodig, stelt Bakker. En meer tijd betekent meer geld. ‘Een eerste schatting leert dat we het hebben over zo’n 50 miljoen euro structureel. Met meer geld kunnen we meer rechters aanstellen. Dan kan er meer tijd en aandacht aan rechtszaken worden besteed. Vaak gaat achter een juridisch geschil een menselijk conflict schuil. De rechter moet de ruimte hebben om dit achterliggende conflict op te lossen. Ook is er meer tijd nodig om bij toezicht op een curator of bewindvoerder meer dan marginaal toezicht te houden. Op korte termijn kost dit geld, maar het levert de maatschappij vele malen meer op.’

Behalve meer geld is het ook soms nodig wet- en regelgeving te veranderen, zegt Bakker. Hij noemt het voorbeeld van problematische scheidingen, die steeds vaker voorkomen met veel schade tot gevolg. Bakker: ‘Wat zou het al helpen als een echtscheidingsprocedure niet meer begint met een verzoek- en verweerschrift, waarin meteen wordt geëist. Een ander voorbeeld: we moeten onderzoeken of kantonrechters met een eenvoudige betalingsbevelprocedure kunnen werken. Hiermee kunnen ze snel mensen die niet willen betalen, scheiden van mensen die niet kunnen betalen. Om in dit soort gevallen effectiever te kunnen zijn, hebben we de wetgever nodig.’