De maatregelen die de rechterlijke organisatie kan treffen als rechters slecht functioneren of ongeoorloofd gedrag vertonen, zijn nu zeer beperkt. Dat levert geen acute problemen op, maar mogelijkheden om adequaat op te treden moeten wel voorhanden zijn, vindt de Raad.

Rechtbankpresidenten kunnen een rechter nu een mondelinge waarschuwing geven of overplaatsen binnen het gerecht. Vraagt ernstig wangedrag om een disciplinaire maatregel, dan kan een schriftelijke waarschuwing volgen, of ontslag. Een tussenweg is er niet. Dit wordt als te beperkt ervaren: een schriftelijke waarschuwing is een relatief lichte sanctie, ontslag is heel zwaar.

In het wetsvoorstel wordt aan de ordemaatregelen toegevoegd dat een rechter in bijzondere omstandigheden overgeplaatst kan worden naar een ander gerecht en dat de bezoldiging stop wordt gezet als hij om bepaalde redenen geen werk kan verrichten. Als nieuwe disciplinaire maatregelen worden voorgesteld een schriftelijke berisping (in plaats van de waarschuwing) en een schorsing, voordat ontslag aan de orde is. De Raad is blij met die verruiming, maar vindt de voorgestelde schorsing van een jaar te lang. Dat zou maximaal drie maanden moeten zijn. De Hoge Raad – die de straf oplegt – zou per geval moeten bepalen of het salaris al dan niet wordt doorbetaald, aldus het advies.

Een andere vorm van schorsing, bedoeld om een rechter alvast naar huis te sturen in afwachting van zeer waarschijnlijk ontslag, bestond al. Het duurt echter even voordat de Hoge Raad daar een besluit over heeft genomen. De minister stelt daarom toevoeging van snel toepasbare ‘buitenfunctiestelling’ voor, te nemen door een bijzondere kamer van een ander gerecht. De Raad vindt die extra maatregel onnodig omslachtig en kiest er liever voor de Hoge Raad zo nodig om een spoedprocedure te vragen, waardoor een rechter al na twee weken geschorst kan worden.

Het wetsvoorstel suggereert ten slotte dat rechters ontslagen kunnen worden als ze verzuimen nevenfuncties te melden bij het gerechtsbestuur. De melding daarvan en publicatie op rechtspraak.nl is wettelijk verplicht. Onmiddellijk ontslag gaat de raad echter te ver. Dat zou pas moeten volgen als een rechter na herhaaldelijk aandringen weigert opening van zaken te geven.

Zie ook: Rechtspraak positief over passend straffen rechters