Voor professionals wordt digitaal procederen binnenkort verplicht. Dat wil zeggen dat alles rondom de mondelinge behandeling van de rechtszaak, die blijft bestaan, digitaal verloopt. De verwachting is dat dit voor civiele – en bestuursrechtzaken ergens in 2016 in gaat. Wanneer dit precies is, is afhankelijk van de benodigde wetgeving die nog door het parlement moet worden aangenomen. Burgers die op papier willen procederen, houden die mogelijkheid. Ook de strafrechtketen digitaliseert in vlot tempo.

Het congres Pleit2015 werd ’s morgens geopend met een videoboodschap van Klaas Dijkhoff, staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. Dit ministerie is verantwoordelijk voor wetgeving die digitaal procederen wettelijk mogelijk maakt. Dijkhoff hield zijn gehoor voor dat er de komende 2 decennia op het gebied van rechtspraak meer zal veranderen dan er in de afgelopen 200 jaar is veranderd. Hiermee parafraseerde hij hoogleraar aan Oxford University Richard Susskind, die dit vorig jaar ook zei op het congres over de modernisering van de rechtspraak.

Namens de Rechtspraak gaf Gijs van Schouwenburg, betrokken bij het grootschalige moderniseringsprogramma Kwaliteit en Innovatie van de Rechtspraak, tekst en uitleg over de veranderingen die er optreden als gevolg van digitalisering. Ook stond hij stil bij de technische hobbels die overwonnen moeten worden. Sinds 2013 werkt de Rechtspraak aan het innoveren van procedures. Bewust is gekozen voor het stap voor stap innoveren en kleinschalig uittesten van systemen. Pas als techniek zich heeft bewezen, wordt opgeschaald.

Voor de te zetten stap naar het verplicht digitaal procederen voor professionals is het belangrijk dat de toegang tot de rechtspraaksystemen goed is geregeld. Daarbij is het, aldus Van Schouwenburg, best ingewikkeld dat de Rechtspraak te maken heeft met een versnipperd speelveld van bij elkaar opgeteld duizenden advocaten, bestuursorganen, gemeenten en gerechtsdeurwaarders die op verschillende manieren en met verschillende systemen werken. Om die reden is de Rechtspraak dan ook verheugd over een recent initiatief als Silex: een project waarin grote advocatenkantoren samenwerken om straks klaar te zijn voor de vernieuwingen.

Behalve met de uitleg door Van Schouwenburg presenteerde de Rechtspraak zich ook door een impressie van een digitale zittingszaal. Juridische professionals kregen daarbij meer ‘gevoel’ hoe de rechtszaal van de toekomst eruit ziet. Denk daarbij aan zalen met schermen voor de rechters en grotere schermen waarop gezamenlijk gekeken kan worden, bijvoorbeeld naar bewijsmateriaal, door procespartijen en eventueel aanwezig publiek. Her en der in het land zijn al dergelijke zittingszalen ingericht.