De oproep van het kabinet om zoveel mogelijk thuis te blijven heeft grote consequenties voor rechtszaken. Omdat de persoonlijke en maatschappelijke consequenties van het uitblijven van een rechterlijk oordeel groot kunnen zijn, zet de Rechtspraak alles op alles om toch zaken te behandelen, zonder fysieke aanwezigheid van partijen en met behulp van televoorzieningen en digitale mogelijkheden. Daarvoor is de afgelopen weken nauw samengewerkt met betrokken professionele partijen waaronder de Dienst Justitiële Inrichtingen, het Openbaar Ministerie en de advocatuur.

De Rechtspraak heeft voor de komende periode regels geformuleerd en per rechtsgebied de soorten zaken vastgesteld die - naast de meest urgente zaken - zoveel mogelijk toch op afstand worden behandeld. Om hoeveel zaken het feitelijk gaat, is onder meer afhankelijk van de lokale situatie (beschikbare capaciteit per gerecht), maar ook van bijvoorbeeld de IT-infrastructuur bij alle betrokkenen in een rechtszaak. De lijst met te behandelen zaken kan eventueel in de loop van de tijd nog worden uitgebreid. 

Naast urgente zaken zullen in het civiele recht de komende tijd zaken worden behandeld als geen overeenstemming kan worden bereikt over schriftelijk afdoen en de rechter oordeelt dat de mondelinge behandeling niet kan worden uitgesteld tot na 28 april. Denk hierbij aan kort gedingen, voorlopige voorzieningen, huurzaken, bezwaar- en beroepschriften in faillissementsbeslissingen, kantonrolzaken en Wwz-zaken waar het gaat om ontbinding, schorsing, vernietiging opzegging, loondoorbetaling of concurrentiebeding. Voor familierecht geldt dat bijvoorbeeld zaken over echtscheiding, gezag en omgang, beëindiging ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing de komende tijd doorgaan als de omstandigheden dat toelaten.
In het bestuursrecht worden onder meer zaken behandeld die te maken hebben met het coronavirus (of maatregelen daartegen), asielzaken, zaken over een machtiging tot verblijf of verblijfsbeëindiging waarbij ernstige openbare orde aspecten spelen. Dit alles met gebruikmaking van tele(hoor)voorzieningen en andere digitale mogelijkheden. In het strafrecht zullen meer (super)snelrechtzittingen met gedetineerden worden gehouden en andere zaken waarin een inhoudelijke behandeling via telehoren of bijvoorbeeld Skype mogelijk is.

Gerechtsgebouwen blijven in ieder geval tot en met 28 april beperkt toegankelijk. Procespartijen worden uitsluitend toegelaten als er bij hoge uitzondering toch een fysieke zitting plaatsvindt. Publiek is nog niet welkom. Om de openbaarheid te waarborgen, kunnen bij dit soort zittingen maximaal 3 journalisten aanwezig zijn, wordt er geëxperimenteerd met het volgen van rechtszaken via Skype en worden er wekelijks honderden uitspraken extra gepubliceerd op rechtspraak.nl.

Gisteren werd bekend dat rechters de afgelopen week uitspraak hebben gedaan in ruim 22 duizend zaken, grotendeels zaken die al voor de crisis werden aangebracht en behandeld. Dat is een kleine 80 procent van het normale aantal, al zijn er door de aangepaste werkwijze wel verschuivingen in het soort zaken. De verwachting is dat die verschuivingen de komende tijd ook zichtbaar worden in de aantallen uitspraken die gedaan worden.