De Rechtspraak krijgt in 2016 voor het eerst te maken met een bezuiniging die het kabinet-Rutte II in 2013 bij zijn aantreden oplegde. De zogenoemde taakstelling bedraagt 8,9 procent. De bezuinigingen lopen op van 32 miljoen euro in 2016 tot 88 miljoen in 2020.  
Het tekort van 32 miljoen euro wordt veroorzaakt doordat de Rechtspraak niet in staat is de opgelegde bezuiniging in te vullen. Frits Bakker, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, noemt het tekort ‘zorgelijk’, en waarschuwt ervoor dat de tekorten de komende jaren nog verder op dreigen te lopen.

In de Miljoenennota 2016 wordt wordt het belang erkend van goede, tijdige en deskundige rechtspraak voor het economische klimaat in Nederland. 'Dit zijn precies de ambities die wij in de Agenda voor de Rechtspraak 2015-2018 hebben geformuleerd', zegt Bakker. 'Teleurstellend is het dan te moeten constateren dat hiervoor niet de middelen worden vrijgemaakt die nodig zijn.'

Eind augustus presenteerden de presidenten en de Raad voor de rechtspraak een voorgenomen besluit tot het Meerjarenplan Rechtspraak (MJP), waaruit de budgettaire problematiek al bleek. De Rechtspraak kondigt daarin aan op bedrijfsvoering en huisvesting te besparen, waardoor middelen worden vrijgespeeld om enerzijds aan de bezuiniging tegemoet te komen en anderzijds te kunnen investeren in mensen en kwaliteit. 'Hiermee doen wij zelf het maximaal haalbare', aldus Bakker.

Directe aanleiding voor dit plan is dat een aantal urgente zaken voor de Rechtspraak samenkomt: de bezuinigingen, de benodigde investeringen in het moderniserings- en digitaliseringsprogramma KEI en de noodzaak tot het verlichten van werkdruk van rechters. De Rechtspraak kondigde in het MJP al aan voor de tekorten een oplossing te willen vinden tijdens de komende onderhandelingen met de minister van V en J over de financiering in de jaren 2017-2019.

De inschatting is dat het programma KEI op termijn aanzienlijke maatschappelijke baten oplevert. Die worden becijferd op circa 270 miljoen euro per jaar. Dit is een gevolg van efficiënter werken door digitalisering en een snellere afhandeling van zaken, die weer leidt tot versnelling van economische processen. Ook is de verwachting dat de totale jaarlijkse kosten van Rechtspraak op termijn dalen door de afname van administratief personeel en lagere kosten voor papier en huisvesting. Minister Van der Steur schrijft in een toelichting op de Rechtspraakbegroting dat de Raad voor de rechtspraak erop heeft aangedrongen ‘de Rechtspraak de benodigde financiële armslag te geven om deze operatie succesvol te kunnen voltooien’. 

Ook in de strafrechtketen zijn er investeringen nodig. Zo staat in de regeringsplannen dat in de strafrechtketen medio 2016 de informatie-uitwisseling tussen de verschillende partijen volledig digitaal gaat. Ook wordt er hard gewerkt aan de modernisering van het Wetboek van Strafvordering en wordt ingezet op het korter maken van doorlooptijden. Allerlei voornemens die investeringen noodzakelijk maken en waar de regering volgens de Rechtspraak geld voor beschikbaar moet stellen.

De Rechtspraakbegroting vormt een apart hoofdstuk in de V en J-begroting. Als derde staatsmacht heeft de Rechtspraak het recht een eigen begroting bij het parlement in te dienen. De minister van Veiligheid en Justitie kan van de Rechtspraakbegroting afwijken. In dat geval beslist het parlement welke begroting wordt gevolgd.