Het doek valt voor Osman en Eren als het mboRijnland begin 2023 hun diploma's door de wringer haalt. Osman en Eren belanden op straat en het mboRijnland doet aangifte. De politie vindt dat ze wel wat beters te doen heeft en wil geen werk van de valse diploma's maken, maar daar neemt de school geen genoegen mee. Er worden gewoon veel te veel diploma's vervalst. Ze richten zich tot het Openbaar Ministerie, dat de politie opdraagt om de valsheid in geschrifte wél te onderzoeken.

Het heeft even geduurd, maar vandaag staat het tweetal eindelijk voor de Haagse politierechter. 'Ik ben blij dat ik mijn verhaal kan doen en deze nare geschiedenis achter mij kan laten', zegt Eren in zaal E2 tegen rechter Amperse. Zijn vriend Osman vertelt wat hem bezielde om met een vals diploma te gaan werken in de jeugdzorg: 'Ik heb in Amsterdam media en  communicatie gestudeerd, maar daarmee heb ik nooit wat gedaan. Ik organiseerde groepsreizen naar het buitenland, maar die lagen door corona helemaal stil. Ik had geen werk, maar wel een zieke vrouw en twee kinderen. Ik had geen perspectief op werk, en toen heb ik de stomme keuze gemaakt om in een café in Amsterdam voor duizend euro een vals diploma te kopen.'

Osman gaat met dat valse diploma naar een uitzendbureau in de zorg, en kan onmiddellijk aan de slag. Net als zijn vriend Eren. 'Wat voor instellingen waren dat?', wil de Haagse politierechter van Osman weten. 'Woongroepen voor jongeren tussen 14 en 18 jaar die uit huis waren geplaatst.' 'Hebt u erbij stilgestaan dat u zonder een afgeronde opleiding met een bijzonder kwetsbare groep kinderen werkte?' 'Elke dag', antwoordt Osman. 'Maar ik vond het zo leuk en had mij het werk zo eigen gemaakt, dat ik me helemaal thuis voelde in de jeugdzorg. Dit was wat ik wilde. En dat gevoel werd versterkt door de waardering die ik kreeg van mijn collega's. Er werd me al snel gevraagd of ik kon vertellen wanneer ik kon werken. Het liefst zo veel mogelijk, want ik was geliefd op de groepen, zeiden ze. Maar iedere dag stond ik wel op met de gedachte dat het de laatste kon zijn. Ik weet dat ik de foute weg heb bewandeld en het spijt mij dat ik mboRijnland heb misbruikt.' 

Zo verging het ook Eren. 'Ik zat in de beveiliging, vooral evenementen en horeca, maar die wereld lag stil. Ik had een uitkering kunnen aanvragen, maar dat heb ik nooit overwogen. Ik wilde de jeugdzorg in. Via Osman heb ik toen ook in Amsterdam een diploma gekocht. Dat had ik nooit moeten doen, ik had gewoon de opleiding moeten volgen.' Waarom deed u dat niet?', vraagt de Haagse politierechter. Eren: 'Ik heb drie kinderen en moest geld verdienen. En ik dacht dat ik te oud voor een opleiding was. Je hebt kinderen en dan ga je weer naar school en moet je stage lopen. Ik was ook bang dat het een erg zware opleiding zou zijn. Dat was onzin. Die opleiding is niet zwaar en leuk.'

Want nu komt het: Osman en Eren gooiden de handdoek na hun ontmaskering niet in de ring, maar gingen een opleiding in de zorg volgen. Ze staan op het punt om met een echt diploma aan de slag te gaan. Hun beider advocaat overhandigt de rechter en de officier van justitie de cijferlijsten. Achten en negens. Nu hij de zorgopleiding met succes heeft afgerond, zou hij het werk in zijn illegale tijd anders hebben aangepakt?, wil rechter Amperse weten. Osman: ‘Ik wil niet brutaal overkomen, maar sommige dingen moeten in je zitten. Dat hoor ik ook van de professionals in de jeugdzorg. Ik ben blij dat ik nu de theorie ken, maar ik weet ook dat je de boeken hebt en de praktijk. Collega’s met een hbo-opleiding schoven mij naar voren als het op een afdeling escaleerde. Dat lag me ook. Op dat soort momenten realiseerde ik me dat de jeugdzorg mijn toekomst was.’

Dat Osman en Eren de boel hebben bedonderd staat voor de officier van justitie niet ter discussie. En ook niet dat valsheid in geschrifte in de jeugdzorg een kwalijke zaak is. Wat voor officier Wahedi wél ter discussie staat is de straf die Osman en Eren verdienen voor hun illegale capriolen. De officier: 'De heren zijn geen typische fraudeurs. Ze hebben een verhaal en het is een ouder feit. Dat rechtvaardigt niet het gedrag van de heren, maar het maakt wél dat ik nu iets anders ga vragen dan ik zou hebben gedaan als deze zaak eerder voor de rechter was gekomen. Ook omdat de heren zich sinds 2022 niet schuldig hebben gemaakt aan vergelijkbare feiten, wil ik u vragen om artikel 9a strafrecht toe te passen. Dat betekent: wel schuldig, maar geen straf. Die eis formuleer ik niet lichtvaardig. Het gaat om een zeer ernstig feit, maar door de ouderdom van de zaak en het verhaal van de heren vind ik 9a passend en geboden.'

'Ik ben het helemaal met de officier eens', zegt raadsman Steller. 'Ik weet niet hoeveel woorden ik er nog aan vuil moet maken.' 'Nou, ik ben wel benieuwd naar uw pleidooi', reageert de Haagse politierechter. 'Want ik kan u vertellen dat ik dit op voorhand niet had zien aankomen.' Dus maakt raadsman Steller er de nodige woorden aan vuil. 'Wat heeft straf voor nut? Wat gaan we ermee bereiken?', vraagt hij. 'Als het gaat om algemene preventie is het feit dat we hier vandaag in de rechtszaal zitten denk ik normstellend genoeg. Dat heb je de speciale preventie. De heren weten allebei dat ze een verkeerde keuze hebben gemaakt, en daar zijn ze open over. Ze maken niet nog eens zo'n domme beslissing, al was het maar omdat ze straks allebei een diploma hebben. En ten slotte: welke schade hebben ze de zorginstellingen berokkend? Ze waren geen behandelaren, maar ze hielden zich bezig met de groepsdynamiek. Iedereen was tevreden over hun werk. Het mag niet wat ze deden, maar het dient geen enkel doel om ze nu nog een straf op te leggen.'

'Ik zei het al, ik had de eis van de officier niet verwacht', zegt politierechter Amperse, als ze zich opmaakt om een oordeel te vellen. De rechter: 'Als we kijken naar de richtlijnen van het Openbaar Ministerie, dan staat op het gebruik van een vals diploma een taakstraf van 90 tot 120 uur. Als je daarmee vervolgens aan de slag gaat in een beroep waarvoor bijzondere kwalificaties nodig zijn, dan kan de strafeis ook nog hoger uitvallen. De jeugdzorg heeft heel wat te verduren en moet erop kunnen vertrouwen dat medewerkers de goede papieren hebben. Daarom is het zo kwalijk dat er valse diploma's in omloop zijn.' En dan het goede nieuws voor Osman en Eren. De rechter: 'Ik geloof dat u er allebei van doordrongen bent dat u heel erg fout zat, maar ik zie ook dat we te maken hebben met een oudere zaak en met twee verdachten die openheid van zaken hebben gegeven en spijt hebben betuigd. U hebt uw leven een andere wending gegeven en u bent een opleiding gaan volgen om in de jeugdzorg te kunnen werken. Mede door de verhalen van de officier en de advocaat ga ik een andere kant op dan ik wellicht in eerste instantie had gedacht. Ik verklaar u schuldig, maar ik leg u daarvoor geen straf op. Wat mij betreft moet deze zaak zo eindigen.' 

* Dit zijn niet hun echte namen

Lees hier meer Op de rol-verhalen