Een vreemdeling die niet tijdig een beslissing krijgt op zijn asielaanvraag kan daartegen beroep instellen bij de bestuursrechter. Als de rechter dat beroep gegrond verklaart kon de rechter een dwangsom opleggen. Dat was een middel om te waarborgen dat de IND alsnog binnen de door de rechter gestelde termijn een beslissing neemt. Door de Tijdelijke wet opschorting dwangsommen IND is die mogelijkheid weggenomen. De gemachtigde van de vreemdeling vindt dat dit in strijd is met het recht van de Europese Unie.

Op grond van de dwangsomregeling kan het bestuursorgaan op 2 manieren verplicht worden een dwangsom te betalen. In de eerste plaats moet die betaald worden als niet tijdig is beslist op een aanvraag en dit vervolgens ook niet binnen 2 weken gebeurt nadat de aanvrager het bestuursorgaan daarop wees (bestuurlijke dwangsom). Als het bestuursorgaan de hersteltermijn heeft laten verstrijken kan de aanvrager beroep instellen wegens het niet tijdig nemen van een besluit. Als de rechter vindt dat het beroep terecht is ingediend moet het bestuursorgaan alsnog binnen de door de rechter gestelde termijn beslissen. De rechtbank kan aan het naleven van die uitspraak een dwangsom verbinden. Die moet het bestuursorgaan betalen als hij niet alsnog tijdig een besluit neemt. De Tijdelijke wet schaft beide dwangsommen af voor asielzaken.

Tegen het niet tijdig nemen van een beslissing op een asielaanvraag moet een effectief rechtsmiddel openstaan. De rechtbank oordeelt dat dit vereiste niet in de weg aan de afschaffing van de bestuurlijke dwangsom. De afschaffing van de rechterlijke dwangsom is een ander verhaal. Dat een vreemdeling beroep kan instellen tegen het niet tijdig nemen van een besluit in de asielprocedure is onvoldoende. De bestuursrechter moet namelijk ook middelen hebben om de naleving door het bestuursorgaan van de rechterlijke uitspraak te waarborgen. Deze 'stok achter de deur' is nodig, omdat het bestuursorgaan op het moment van de uitspraak al meerdere gelegenheden om te beslissen onbenut heeft gelaten. Hoewel die stok achter de deur niet hoeft te bestaan uit een dwangsom, heeft de wetgever in de Tijdelijke wet onvoldoende in een alternatief heeft voorzien. Daarom is de wet op dat punt onverbindend. Hierdoor herleeft de oude situatie en kan de rechtbank als niet tijdig is beslist op de asielaanvraag een dwangsom aan de uitspraak verbinden.