De commissaris van de Koning onthief met het besluit van 8 oktober 2021 de waarnemend burgemeester van Scherpenzeel per direct van de waarneming van het ambt. De waarnemend burgemeester en het college van burgemeester en wethouders van Scherpenzeel zijn het daar niet mee eens. Daarom stapten zij naar de voorzieningenrechter, omdat zij willen dat het besluit wordt geschorst.

De commissaris van de Koning heeft artikel 78 van de Gemeentewet gebruikt als grondslag om het besluit te nemen. Volgens de waarnemend burgemeester en het college kan dat niet.

De voorzieningenrechter oordeelt dat dat wel kan. In artikel 78 van de Gemeentewet staat namelijk dat de commissaris van de Koning 'voorziet' in de waarneming. Volgens de voorzieningenrechter betekent het begrip voorzien dat de commissaris van de Koning iemand mag belasten met het ambt en hem daar ook weer van mag ontheffen. Een uitdrukkelijke beëindigingsbevoegdheid is niet vereist. De commissaris van de Koning mag gebruik maken van artikel 78 als dat in het belang is van de gemeente. 

Directe aanleiding voor de commissaris van de Koning om het besluit te nemen was een e-mail die namens de waarnemend burgemeester is verstuurd aan Provinciale Staten. De waarnemend burgemeester vroeg in deze mail om op dat moment nog geen herindelingsadvies vast te stellen omdat er vragen zouden zijn over de integriteit van het herindelingsproces. Vervolgens legde de waarnemend burgemeester daarover volgens de commissaris van de Koning tegenstrijdige verklaringen af.

De voorzieningenrechter oordeelt dat de commissaris van de Koning en een deel van de gemeenteraad reden hadden om te stellen dat zij het vertrouwen hebben verloren in de waarnemend burgemeester. De waarnemend burgemeester legde wisselende verklaringen af en wilde geen openheid van zaken geven over de informatie die hij zei te hebben die aanleiding was geweest voor het opstellen van de e-mail. Als een waarnemend burgemeester, die is aangewezen in het kader van een herindelingsproces, de integriteit rondom dat proces in twijfel trekt moet hij dat direct onderbouwen met de informatie die hij heeft. Dat heeft de waarnemend burgemeester niet gedaan.

De commissaris van de Koning mocht het in het belang van de gemeente vinden om, vanwege de vertrouwensbreuk die is ontstaan, de waarnemend burgemeester van de waarneming van het ambt te ontheffen.

Het verzoek om een voorlopige voorziening wordt afgewezen. De waarnemend burgemeester blijft ontheven uit zijn ambt tijdens de bezwaarprocedure die nog loopt. De Commissaris van de Koning kan een nieuwe waarnemend burgemeester benoemen.