Alsof de duvel ermee speelt: juist op dat moment ligt er een ziek paard in het weiland. Het is Minnie, de moeder van het dode veulen. Nu komt de politie wél poolshoogte nemen. De tinker ligt op haar buik, benen eronder. Een slecht teken, weten de in dierenwelzijn gespecialiseerde agenten. De sterk vermagerde Minnie probeert wel op te staan, maar dat lukt niet. Ze kijkt glazig uit haar ogen en haar staart zit vol met vastgekoekte ontlasting. De agenten vermoeden dat de tinker al wat langer hulpeloos in de wei ligt.

De agenten bellen de dierenarts. Ze bellen ook Henk. Hij komt onmiddellijk. ‘Ik ga elke dag naar de paarden om ze te voeren. Ik ben ook vanochtend geweest. Ze stond gewoon bij de andere tinkers. Ik wist niet dat ze ziek was. Ik denk dat ze heimwee heeft naar haar veulen’, zegt Henk. De dierenarts komt ook. Hij onderzoekt de merrie uitwendig en inwendig (vooral haar darmen), schudt zijn hoofd en zegt dat ze geëuthanaseerd moet worden. ‘Het paard is niet meer te redden.’ Hij maakt op die 13e maart in de wei een einde aan het leven van tinker Minnie.

Het Openbaar Ministerie verwijt Henk dat hij Minnie heeft verwaarloosd door de dierenarts er niet bij te halen, waardoor de tinker uiteindelijk geëuthanaseerd moest worden. Bovendien heeft hij de kadavers van Minnie én haar veulen niet op tijd laten ophalen door een destructiebedrijf. Er had ook geen plastic van de hooibalen in het weiland mogen liggen (paarden kunnen ervan eten) en de wei had niet omringd mogen zijn met prikkeldraad (paarden reageren vaak schrikachtig en drukken elkaar dan door de afrastering). De nagels van de tinker hadden ook geknipt moeten worden en de waterbak had niet vol mogen zitten met vuiligheid.

Henk is een Drentse (hobby)boer uit het boekje: stoïcijns. Het lijvige dossier ligt voor hem (‘Ik maak zelden mee dat verdachten het hele dossier meenemen’, grapt politierechter Depping). Zijn advocaat is er ook. Over dat vervuilde drinkwater wil Henk dit zeggen: ‘In die waterbak zat geen modder. Het was zo donker omdat er veel ijzer inzat. Maar ik heb de politie ook verteld dat dat niet hun waterbak was. Er staat een zelfdrinkertje in de wei.’ Over het plastic in de wei zegt hij: ‘Dat leg ik in de berm en één keer in het jaar breng ik het naar de stort. Koeien eten daar niet van.’ Over het prikkeldraad: ‘Dat is toch niet verboden?’ En over de nagels van Minnie: ‘Die breken vanzelf af.’ De afvoer van de kadavers ten slotte was door een tussenpersoon geregeld omdat hij geen UBN (een uniek bedrijfsnummer) voor paarden had.

Belangrijkste verwijt is natuurlijk dat Henk Minnie aan haar lot heeft overgelaten en niet heeft gezorgd voor medische verzorging. De laatste keer dat de dierenarts Henks paarden had onderzocht was in 2015. ‘En de dierenarts schrijft dat u sinds die tijd nooit om medicijnen of ontwormingsmiddelen hebt gevraagd’, zegt de politierechter. ‘Voor ontworming kun je gewoon de markt op’, reageert Henk. Dat deed hij dan ook. De politierechter vervolgt: ‘En de merrie had nooit een zandkuur gekregen. Ik heb begrepen dat dat belangrijk is omdat zand een koliek kan veroorzaken. Een paard heeft de aangeboren drift om te grazen, ook als het hooi krijgt. Waarom heeft de merrie nooit een zandkuur gehad?’ Henk: ‘Dat was mij niet bekend. Ik ontwormde en dan was het goed.’

Volgens de dierenarts was een zandkoliek de meest waarschijnlijke doodsoorzaak, maar was Minnie er niet van de ene op de andere dag zo slecht aan toe. Politierechter Depping wijst op een foto in het dossier. ‘Ik heb natuurlijk een lekenoog, maar de tinker ziet er slecht uit. Heel erg naar.’ ‘Dat klopt’, zegt Henk. ‘Dat moet u toch hebben gezien? En ook al een tijdje. Een paard wordt niet opeens zo mager. Begrijpt u dat ik mij niet kan voorstellen dat je dan niet de dierenarts belt?’ Henk: ‘Het was mij een dag of vier eerder opgevallen dat ze mager werd. Ik voederde bij en ik had het idee dat ze opknapte. Achteraf gezien had ik de dierenarts moeten bellen, maar dat is achteraf.’ De rechter: ‘Kan meespelen dat u geen geld wilde uitgeven? Ik heb in het dossier gelezen dat u geen inkomen had.’ Henk: ‘Nee hoor, wat nodig is, is nodig.’

Maar wat nodig was heeft Henk niet gedaan, vindt officier van justitie Tielbaard. ‘Ik heb weinig verstand van paarden, maar ik zie net als de politie en de dierenarts op de foto een ziek en vermagerd paard. Ik kan er niet bij dat u dat niet ernstig vond. De flanken van het paard zijn ingevallen, de ruggengraat is zichtbaar. De dierenarts constateert een verhoogde hartslag, bleke slijmvliezen en zand in haar darmen.’ Door de dierenarts niet te bellen heeft Henk tinker Minnie de noodzakelijke verzorging onthouden. Hij was volgens de officier ook te laat met het melden van de kadavers en het rondzwervende plastic was gevaarlijk voor de gezondheid van zijn tinkers. Prikkeldraad is niet verboden, maar wenselijk is het niet. Omdat de officier niet kan uitsluiten dat er nog een waterbak in het veld stond, zou Henk daarvoor vrijgesproken moeten worden. Hij verdient wel een taakstraf van 120 uur, waarvan de helft voorwaardelijk.

Dat de politie op 9 maart niet bij het dode veulen was komen kijken, zou volgens Henks raadsman Van der Meer kunnen verklaren waarom de agenten vier dagen later bij Minnie zo’n ‘ophef’ maakten over het plastic en de waterbak in de wei en het prikkeldraad eromheen. ‘Ze vonden kennelijk dat ze iets goed te maken hadden.’ We moeten volgens de raadsman vooral naar het rapport van de dierenarts kijken. ‘Het paard was volgens de dierenarts niet in orde, maar hij zegt níet dat het paard slecht werd verzorgd. Ik betwist dat het onthouden van zorg uiteindelijk leidde tot het euthanaseren. De zandkoliek was de directe doodsoorzaak en dat was een acute situatie.’ Over het plastic, de waterbak en het prikkeldraad kan de raadsman kort zijn: ‘Daarover zegt de dierenarts niets. Een dierenarts kijkt ook om zich heen.’ Als de rechter vindt dat Henk straf verdient, dan zou de rechter hem een volledig voorwaardelijke taakstraf kunnen geven.

Daar heeft de rechter wel oren naar, maar dat wil niet zeggen dat Henk Minnie niet schromelijk tekort heeft gedaan. De rechter: 'U hebt nagelaten om het paard te laten onderzoeken en te laten behandelen door een dierenarts waardoor het paard uiteindelijk geëuthanaseerd moest worden. U krijgt terecht het verwijt dat u eerder had moeten ingrijpen. U zag dat het paard te mager was en u zag duidelijk dat het paard niet gezond was.' Voor het (vervuilde)water, het (zwerf)plastic, de kadavers, de niet-geknipte nagels en het prikkeldraad spreekt de rechter Henk vrij. 'Het is te weinig concreet om te kunnen concluderen dat de hygiënische omstandigheden onvoldoende waren. Ik moet ook zeggen dat het een weinig toegankelijk dossier is. Dat heeft vooral te maken met het gedoe op 13 maart en de dood van het veulen op 9 maart. Het is onbegrijpelijk dat de politie niet eerder is wezen kijken. Misschien waren ze moe van de meldingen, ik weet het niet, maar het hangt wel als een donderwolk boven dit dossier.' Ook omdat Henk er fysiek niet zo goed aan toe is en hij haar 'geen kwaaie' lijkt, vindt de rechter een geheel voorwaardelijke taakstaf van 100 uur op zijn plaats.

* Dit is niet zijn echte naam.

Lees hier meer 'Op de Rol'-verhalen.