Marcel (39)* valt daarom vast uit de toon als hij in de zomer van 2021 bij 2 Kruidvatten in Leeuwarden komt aanzetten met ladingen muntjes van 2 euro. Verpakt in boterhamzakjes. Hij wil de euro’s graag inwisselen voor Paysafekaarten (vouchers met een 16-cijferige pincode waarmee je prepaid online kunt betalen). Bij een Esso tankstation in de stad wisselt hij zijn euro’s in voor briefgeld.

Bij nadere inspectie blijken Marcels euro’s vals. Op de zijkant ontbreken de tekst en de kruisjes, er staan geen data op de achterzijde en de munten hebben een andere klank en kleur. De politie herkent Marcel op de videobeelden die in de winkels zijn gemaakt. Hij is een bekende van de Leeuwardense politie. Ze vragen hem op het bureau te komen voor een verhoor; hij wordt met een dagvaarding op zak heengezonden. En vanochtend zit Marcel in zaal B van het Leeuwardense gerechtsgebouw tegenover de Friese politierechter.

Marcels raadsman vindt dat de zitting, die meer een half uur is verlaat, moet worden uitgesteld. Allereerst omdat Marcel over minder dan 3 kwartier in het Medisch Centrum Leeuwarden wordt verwacht. ‘Ik weet niet of hij dat gaat redden. Hij moet er op de fiets naartoe’, zegt raadsman Wielenga. Bovendien zou de raadsman graag een rapport van de reclassering zien. ‘Ik ken Marcel al jaren. Hij is er lichamelijk en psychisch heel slecht aan toe. Gelukkig heb ik gisteren weer contact met hem gekregen. Maar ik denk dat het wel zinnig is om te bekijken wat de reclassering voor hem kan betekenen.’ Niets, reageert officier van justitie Strootker, aan wie de rechter heeft gevraagd hoe hij tegen dit aanhoudingsverzoek aankijkt. ‘De reclassering heeft eerder met mijnheer te maken gehad, maar hulp leidde nergens toe. Nu hebben ze laten weten dat mijnheer al volop vrijwillige hulp om zich heen heeft. De reclassering heeft daar geen bemoeienis mee en ziet voor zichzelf ook geen rol weggelegd. Wat anders is dat ziekenhuisbezoek; dat kan een probleem opleveren.’

Politierechter Noorman wijst het verzoek van Marcels raadsman af. ‘En we zorgen ervoor dat u op tijd in het ziekenhuis bent.’ De zaak is ook niet zo ingewikkeld. De rechter: ‘U hebt bij de politie bekend dat u op 18 juli vorig jaar 3 keer met die euromunten hebt betaald.’ ‘Maar ik wist niet dat ze vals waren’, reageert Marcel. ‘U hebt toch gezegd dat u wist dat het geld vals was toen u ernaar keek?’ ‘Ja, pas in de winkel, toen ik ze uit het zakje haalde. Iemand had mij gevraagd om die munten uit te geven en daar kreeg ik geld voor.’ ‘Het is toch wel raar als iemand je dat vraagt, toch?’ ‘Ja, dat is raar’, erkent Marcel.

Marcel is een bekende bij de politie en in de rechtbank. Politierechter Noorman: ‘Wat opvalt is dat u een heel dik strafblad hebt. En u hebt ook heel veel kansen gehad van de reclassering en de hulpverlening. En dan zit u toch weer hier. Vorig jaar maart bent u nog bij de politierechter geweest voor heling. Daar moeten we vandaag ook over praten, want toen kreeg u een voorwaardelijke gevangenisstraf van 6 weken. Hoe is het met uw verslaving?’ ‘Daar ben ik vanaf’, antwoordt Marcel. ‘Zeker weten?’ Ja, dat weet ik zeker.’ ‘Mijnheer gebruikt methadon’, vult zijn raadsman aan.

Toen hij de euromunten kreeg, wist Marcel dondersgoed dat ze vals waren, meent officier van justitie Strootker. ‘Toch ging mijnheer met die munten de winkels binnen. Valse munten belanden op die manier in het dagelijkse betaalverkeer en daardoor zitten nietsvermoedende mensen ermee opgescheept. Ik zal er niet al te stichtelijk over doen, want mijnheer weet het zelf ook wel.’ Op het bewust uitgeven van vals geld staan lange celstraffen, memoreert de officier. Bovendien hangt Marcel nog 6 weken brommen boven het hoofd voor die eerdere (voorwaardelijke) veroordeling. ‘En die celstraf was al eens verlengd. Wat mij betreft is het nu einde verhaal. Mijnheer moet die 6 weken gewoon zitten. Maar ik hoef niet het onderste uit de kan. Ik wens mijnheer alle sterkte, ook straks in het ziekenhuis.’ Hij eist voor het moedwillig uitgeven van de valse euro’s een gevangenisstraf van 3 maanden, waarvan 2 maanden voorwaardelijk.

Toen hij ze kreeg wist Marcel niet dat de euromunten vals waren, betoogt zijn raadsman. ‘Pas toen hij ze uit de boterhamzakjes haalde en inleverde bij de Kruidvat, wist hij dat het geen zuivere koffie was. Ze glommen wel heel erg. Maar voor voorwaardelijke opzet, en daar gooit de officier van justitie het op, is dat niet genoeg. Volgens de officier van justitie lag het voor de hand dat Marcel wist dat de munten vals waren, maar zo voor de hand lag het niet. Ze hadden ook gestolen kunnen zijn. In de aangiften staat dat de munten nauwelijks waren te onderscheiden van echte euromunten.’ In de tenlastelegging staat volgens raadsman Wielenga overigens niet dat Marcel wordt verdacht van het uitgeven van valse munten. ‘Er staat alleen dat 2 euromunten zijn uitgegeven bij diverse winkels. Dat kan, dat mag en dat is ook gebeurd.’

Marcel verdient kortom geen straf. Als de Friese politierechter daar anders over denkt, dan moet zij zich wèl bedenken dat Marcel een slechte gezondheid heeft en zijn woning verliest en van de methadon afmoet als hij in de cel belandt. Raadsman Wielenga: ‘Dan zou een werkstraf beter zijn, hoewel ik niet weet of hij die kan uitvoeren, maar dat is wenselijker dan vastzitten.’ De politierechter moet ook weten dat hij beroep heeft aangetekend tegen de 6 weken voorwaardelijke celstraf. ‘Laat het gerechtshof daar maar over oordelen.’

Politierechter Noorman denkt er inderdaad anders over. ‘U hebt net gezegd dat u pas wist dat de munten vals waren toen u ze uitgaf, maar bij de politie hebt u ook gezegd dat u wist dat het geen zuivere koffie was toen u de munten kreeg’, aldus de rechter. Marcel wist dat de euro’s vals waren en toch gaf hij ze uit. ‘En dat is een heel ernstig feit. U begeeft zich op een heel gevaarlijk terrein.’ ‘Ik zat toen onder de drugs’, werpt Marcel tegen. ‘Laat mij even uitpraten’, vervolgt de rechter. ‘Op zo’n ernstig feit moet een passend antwoord volgen en wat mij betreft kan dat niet anders dan een gevangenisstraf zijn.’ De rechter geeft Marcel de straf die de officier heeft gevraagd: 3 maanden gevangenisstraf, waarvan 2 maanden voorwaardelijk. ‘1 maand gevangenisstraf hoeft er niet toe te leiden dat u uw woning kwijtraakt.’ Omdat nog wordt gesteggeld over die 6 voorwaardelijke weken celstraf, wijst de rechter de tenuitvoerlegging daarvan af. Het is 5 voor 11, net op tijd voor het ziekenhuis.

* Dit is niet zijn echte naam.

Lees hier meer 'Op de Rol'-verhalen.