Tijdens zittingen van de rechtbank Noord-Nederland mag door een verdachte, partij, getuige of belanghebbende (bijvoorbeeld een slachtoffer in het strafproces) Fries worden gesproken, mits die spreker in de provincie Fryslân woont, feitelijk verblijft of gevestigd is. Dit geldt voor alle zittingslocaties van de rechtbank: Assen, Groningen en Leeuwarden.

In dagvaardingen in strafzaken en oproepingen of uitnodigingen voor een zitting in andere zaken wordt dit ook aangegeven. Wilt u hiervan gebruik maken, dan is het van belang dat u dit tenminste 8 dagen voor de zitting meldt bij de rechtbank zodat, indien nodig, tijdig een tolk of vertaler kan worden opgeroepen.

De rechter kan bepalen dat bijstand wordt verleend door een beëdigd tolk of vertaler. Deze tolk/vertaler moet zijn ingeschreven in het landelijke register voor beëdigde tolken en vertalers. Het inschakelen van een tolk kan betekenen dat de behandeling van de zaak moet worden aangehouden.

De vergoeding van de tolk/vertaler komt in bestuursrechtelijke zaken en strafzaken altijd ten laste van het Rijk. In civiele zaken kan de rechter echter ook bepalen dat de vergoeding van de tolk/vertaler ten laste komt van degene ten behoeve van wie bijstand door een tolk wordt verleend. Dat kan bijvoorbeeld aan de orde zijn als achteraf blijkt dat de bijstand door een tolk niet nodig was.

De wet maakt het mogelijk om een eed, belofte of bevestiging in het Fries af te leggen. In plaats van de wettelijk voorgeschreven woorden in het Nederlands mogen de daarmede in de Friese taal overeenkomende woorden worden uitgesproken. Dit mag bij alle gerechten in Nederland.

Ook buiten het rechtsgebied van de Rechtbank Noord-Nederland, bijvoorbeeld bij de rechtbank in Haarlem, mag een verdachte, belanghebbende of getuige Fries spreken. Het moet dan wel aannemelijk zijn dat hij zich onvoldoende in het Nederlands kan uitdrukken.

Als er in het Fries gesproken is, wordt dit ook in het Fries in het proces-verbaal opgenomen. Overigens kan de rechter bepalen dat er een vertaling in het Nederlands wordt gemaakt. Als de rechter vindt dat opneming in de Friese taal redelijkerwijs niet kan worden gevraagd, dan wordt het in het Nederlands in het proces-verbaal opgenomen. Wel wordt dan in het proces-verbaal aangetekend dat een en ander in het Fries is gezegd.

In strafzaken, civiele zaken en bestuursrechtelijke zaken van de Rechtbank Noord-Nederland mogen processtukken in het Fries worden gesteld. Uitzondering geldt voor dagvaardingen en tenlasteleggingen. Als iemand dus bij de Rechtbank Noord-Nederland in beroep gaat tegen een beslissing van een overheidsorgaan, of de rechter een brief wil schrijven in zijn zaak, dan kan hij dat in het Fries doen.

Wel kan de rechter, als dat voor een goede beoordeling van het stuk in de Friese taal wenselijk is, verlangen dat een vertaling in het Nederlands wordt toegevoegd. Dat kan de rechter ambtshalve doen, of op verzoek van een van de andere betrokkenen bij de zaak. Denk hierbij aan betrokkenen die het Fries niet kunnen lezen of onvoldoende begrijpen.

De rechter kan in een civiele zaak bepalen dat de kosten ten laste komen van de betrokkene die om de vertaling heeft verzocht, wanneer achteraf blijkt dat de kosten onnodig zijn gemaakt.

Voor alle stukken of opgaven die in de Friese taal zijn gesteld en die wettelijk gezien in openbare registers moeten worden ingeschreven, is een letterlijke vertaling in het Nederlands vereist. Die vertaling moet zijn gemaakt door een bevoegd beëdigd vertaler. Als het om een notariële akte gaat, moet dit gebeuren door de notaris die de akte heeft opgemaakt.

Deze Nederlandse vertalingen worden in- of overgeschreven in de openbare registers. De stukken en opgaven in de Friese taal blijven aan het register gehecht.

In alle gevallen waarin een ontwerp van een akte moet worden goedgekeurd door een rechter, kan de definitieve akte in het Fries worden opgemaakt. Daaronder moet dan wel een verklaring staan van een beëdigd vertaler. Uit die verklaring moet blijken dat de akte een letterlijke vertaling is van het door de rechter goedgekeurde ontwerp. Als het om een notarieel opgemaakte akte gaat, kan de verklaring van de vertaler worden vervangen door een verklaring van de notaris die de akte heeft opgemaakt.