Als de Raad voor de Kinderbescherming een ondertoezichtstelling (OTS) heeft aangevraagd en er een zitting komt bij de rechtbank, krijgt u hierover bericht per post, per e-mail of via uw advocaat. Er kan dan veel op u afkomen. Bijvoorbeeld omdat u niet weet wat een OTS is of hoe de rechtszaak verloopt. Of omdat het onrechtvaardig voelt of u zich schaamt.

Het is belangrijk om dit te weten en uw kinderen te vertellen:

• Een OTS is geen straf, u wordt niet veroordeeld. Het is een kinderbeschermingsmaatregel. Als de kinderrechter een OTS uitspreekt, is dat uit bezorgdheid of uw minderjarige kind(eren) zich veilig kunnen ontwikkelen in uw thuissituatie. U moet dan aan de OTS meewerken, maar die is er met de beste bedoelingen: een OTS is er om u te helpen uw kind(eren) veilig te laten opgroeien.
• Alleen de kinderrechter kan een OTS uitspreken, een jeugdhulporganisatie kan dat niet.
• De kinderrechter weegt veel dingen af: hij kijkt naar de wet en naar de feiten en omstandigheden; hij kan een OTS alleen uitspreken als er voldoende reden voor is en dit in het belang van het kind is.
• De kinderrechter kan ook uw kinderen (van 12 jaar of ouder) spreken als zij dat willen. Dit heet een kindgesprek. U bent er als ouders niet bij. Uw kinderen mogen ook een brief aan de rechter sturen.
• De kinderrechter spreekt een OTS alleen uit als hij denkt dat u over een tijdje weer zelfstandig uw kind(eren) kunt verzorgen en opvoeden.
• Als de kinderrechter een OTS uitspreekt, krijgt u van een professionele organisatie een jeugdbeschermer (gezinsvoogd).
  
• De OTS is tijdelijk: deze duurt maximaal 12 maanden. De OTS kan daarna steeds verlengd worden met maximaal 12 maanden, alleen als de problemen in uw gezin onvoldoende zijn opgelost. De leeftijdsgrens voor OTS is 18 jaar (wordt uw kind 18 jaar tijdens een OTS, dan stopt deze automatisch).
  

1. Jeugdhulp via gemeente
De gemeente zorgt dat er jeugdhulp voor minderjarige kinderen komt als dat nodig is.

2. Onderzoek Raad voor de Kinderbescherming
Soms werkt deze hulp niet voldoende. Of het gezin heeft te weinig meegewerkt met de hulp. De jeugdhulporganisatie kan de Raad voor de Kinderbescherming dan vragen onderzoek te doen.

3. Verzoek tot ondertoezichtstelling
Uit het onderzoek kan blijken dat er ernstige zorgen over de ontwikkeling van de kinderen zijn. Als de ouders of verzorgers met verplichte begeleiding op termijn waarschijnlijk wel weer zelfstandig voor de verzorging en opvoeding kunnen zorgen, kan de rechter de vraag krijgen een ondertoezichtstelling (OTS) uit te spreken. De Raad voor de Kinderbescherming kan daar om vragen (in een enkel geval ook het Openbaar Ministerie, als een minderjarige te vaak in aanraking is gekomen met de politie of jonger dan 12 jaar is en niet strafrechtelijk vervolgd kan worden).

Het kan zijn dat de Raad voor de Kinderbescherming besluit om geen verzoek tot een OTS in te dienen bij de kinderrechter. Als een ouder of verzorger denkt dat dit wel noodzakelijk is, kan hij of zij zelf een verzoek indienen bij de kinderrechter.

In de brief staat waar en wanneer de zitting is over een aangevraagde OTS. U kunt voorafgaand aan de zitting of tijdens de zitting laten weten of u denkt dat een OTS een goede beslissing van de kinderrechter zou zijn.

• Reageer op het verzoek tot een OTS

Twijfelt u of weet u het niet?

Rechters mogen u niet adviseren, omdat zij onpartijdig en onafhankelijk zijn. Weet u niet wat u moet doen, dan kunt u contact opnemen met het Juridisch Loket (telefoon 0900 80 20), een advocaat of iemand anders die u kan helpen.

Als u niets laat weten

U mag ervoor kiezen helemaal niets te doen. Alleen beslist de kinderrechter dan over een OTS zonder te weten wat u vindt. U krijgt de beslissing van de kinderrechter na een aantal weken per post.

U bent niet verplicht een advocaat in te schakelen. Het mag wel en kan verstandig zijn.

Een advocaat kan:

• uw vragen beantwoorden en veel zorgen uit handen nemen
• u adviseren hoe u reageert op het verzoek tot een OTS
• u helpen om een verweerschrift te maken
• u helpen uw verhaal te vertellen tijdens de zitting

Kunt u de kosten van een advocaat niet of slechts gedeeltelijk betalen? Mogelijk komt u in aanmerking voor een subsidie van de Raad voor Rechtsbijstand. Dit hangt af van uw inkomen en eigen vermogen.

Als de kinderrechter een OTS uitspreekt, wijst een jeugdbeschermingsorganisatie (een zogenoemde gecertificeerde instelling) voor u een jeugdbeschermer aan. De jeugdbeschermer:

• houdt toezicht op de verzorging en opvoeding van uw minderjarige kinderen
• zorgt ervoor dat de juiste hulp wordt ingezet, zodat u op termijn weer zelfstandig uw kinderen kunt verzorgen en opvoeden

Een jeugdbeschermer is niet hetzelfde als een voogd: een voogd krijgt het volledig gezag over een kind en kan iemand zijn die de ouders zelf aanwijzen. Een jeugdbeschermer krijgt niet het volledig gezag en is aangewezen door een jeugdhulporganisatie, niet door de ouders of verzorgers.

Ouders of verzorgers:

• houden het gezag over de kinderen: zij hebben nog steeds de rechten en plichten om hen op te voeden en te verzorgen
• zijn wel verplicht om mee te werken met de begeleiding van een jeugdbeschermer
  
• nemen samen met de jeugdbeschermer beslissingen over de verzorging en opvoeding van de kinderen
• kunnen bezwaren tegen aanwijzingen van een jeugdbeschermer melden bij de kinderrechter (ook kinderen vanaf 12 jaar kunnen bezwaren melden bij de kinderrechter)
• mogen de kinderrechter vragen de OTS eerder te stoppen als de jeugdbeschermer er niet zelf om vraagt (kinderen vanaf 12 jaar mogen dit ook vragen)

Als er al een OTS is, kan alleen de jeugdbeschermer verlenging van de OTS aan de kinderrechter vragen, steeds voor maximaal 12 maanden. De Raad van de Kinderbescherming (of het OM) kan dit niet aan de kinderrechter vragen. De gezinsvoogd moet bij zijn vraag aan de kinderrechter duidelijk maken waarom hij vindt dat de OTS nog nodig is.

Zijn de ouders of verzorgers het niet eens met verlenging, dan kunnen zij dit aan de kinderrechter laten weten (in verweer gaan). Dit gaat op dezelfde manier als in verweer gaan bij een aangevraagde nieuwe OTS.

Als de jeugdbeschermer merkt dat ouders of minderjarige kinderen niet meewerken, dan spreekt hij hen hierop aan. Als dat nog niet werkt, dan kan de jeugdbeschermer een zogenoemde schriftelijke aanwijzing maken. De jeugdbeschermer geeft u daarin bijvoorbeeld de opdracht om bepaalde huisregels te voeren of geeft een minderjarig kind de opdracht een bepaalde cursus te volgen.

De jeugdbeschermer kan de kinderrechter vragen deze schriftelijke aanwijzing te laten bekrachtigen. De kinderrechter toetst of de schriftelijke aanwijzing terecht is. Eventueel kan er gevraagd worden dat de ouders of verzorgers een dwangsom moeten betalen als zij de schriftelijke aanwijzing niet opvolgen. De ouders of verzorgers kunnen aan de kinderrechter laten weten het niet eens te zijn met de schriftelijke aanwijzing en met een verzoekschrift vragen deze te laten vervallen of in te laten trekken.

Werken de ouders niet mee aan de OTS en volgen zij schriftelijke aanwijzingen niet op, dan kan de jeugdbeschermingsorganisatie aan de Raad voor de Kinderbescherming vragen om onderzoek te doen naar de vraag of het gezag van de ouders beëindigd moet worden. De jeugdbeschermingsorganisatie kan er ook om vragen als niet te verwachten valt dat de ouders op termijn weer voor de kinderen kunnen zorgen.

U kunt als ouder of verzorger van een minderjarig kind ook bericht krijgen dat de kinderrechter heeft ingestemd met een voorlopige ondertoezichtstelling (VOTS), vaak in combinatie met een uithuisplaatsing. De kinderrechter doet deze snelle uitspraak bij acuut gevaar voor een minderjarig kind thuis. Het verzoek tot de VOTS is dan gekomen van de Raad voor de Kinderbescherming. Binnen 2 weken na de uitspraak over de VOTS en eventueel uithuisplaatsing is er een zitting.

Zijn de ouders of verzorgers het niet eens met de VOTS, dan kunnen zij dit aan de kinderrechter laten weten (in verweer gaan). Dit gaat op dezelfde manier als in verweer gaan bij een aangevraagde nieuwe OTS.