Dat zegt Erik van den Emster, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak. Uit cijfers van de Raad blijkt dat het aantal verzoeken om vervanging van de rechter(s) tijdens een rechtszaak elk jaar toeneemt. In 2007 werden er in de rechtbanken en gerechtshoven 248 wrakingsverzoeken ingediend, in 2008 358, in 2009 368, in 2010 495 en vorig jaar 557. Het aantal gehonoreerde wrakingsverzoeken is klein: vorig jaar waren dat er 36, in 2010 21, in 2009 15, in 2008 39 en in 2007 17. Om een en ander in perspectief te plaatsen: jaarlijks zijn er ongeveer 1,8 miljoen rechtszaken.

Dat partijen naar het instrument van wraking grijpen, noemt Van den Emster hun goed recht. "Maar je moet het middel wel gebruiken waarvoor het is bedoeld: als controlemechanisme. Als je écht twijfelt aan de onpartijdigheid van de rechter die jouw zaak behandelt, dan kun je de wrakingskamer om een oordeel vragen. Het vormt een extra waarborg voor een onpartijdige behandeling van de zaak."
Van den Emster constateert echter dat bij de meeste wrakingen een van de partijen het niet eens is met een procesbeslissing van de rechter, bijvoorbeeld een weigering een deskundigenonderzoek te gelasten of een getuige te horen. "Soms is een kritische bevraging van een verdachte al reden voor een advocaat om een rechter te wraken. En soms lijkt het doel van een wrakingsverzoek alleen tijdwinst te zijn. Onder de huidige wetgeving is daar helaas niet zoveel aan te doen", aldus Van den Emster.

 

Volgens de voorzitter van de Raad voor de rechtspraak kan op basis van het aantal toegewezen wrakingen niet worden geconcludeerd dat rechters vaker partijdig zijn. "De aantallen zijn te klein om conclusies aan te verbinden. Als er meer wrakingsverzoeken zijn, valt te verwachten dat het aantal gehonoreerde verzoeken ook stijgt. En overigens is het zo dat je bij een toegekend wrakingsverzoek, ongeveer bij één op de 50.000 rechtszaken, niet altijd kunt zeggen dat de rechter in die zaak partijdig was. Soms heeft een rechter naar het oordeel van de wrakingskamer (de instantie die beslist over het wrakingsverzoek, red.) de grenzen van zijn onpartijdigheid onvoldoende bewaakt. Neem het voorbeeld van het weigeren een deskundigenonderzoek te gelasten tijdens een rechtszaak. Daar kun je verschillend over denken, maar dat wil niet zeggen dat de rechter partijdig is. En hetzelfde geldt voor een gehonoreerd wrakingsverzoek vanwege een ongelukkige beslissing tijdens het verloop van een rechtszaak. Een inschattingsfout maken is één, partijdigheid is wat anders."

 

Binnen de Rechtspraak zorgt de toenemende populariteit van wraking voor discussie, zegt Van den Emster. Als het middel steeds vaker wordt gehanteerd, zullen de negatieve gevolgen dominanter worden, zoals onnodige vertraging in de procedure. De Raad voor de rechtspraak heeft opdracht gegeven voor onderzoek dat antwoord moet geven op de vraag of, en zo ja hoe, de huidige wrakingsprocedure beter kan worden ingericht. Van den Emster: "Het samenstellen van een wrakingskamer met rechters uit het eigen gerecht, kan vragen oproepen over de onafhankelijkheid van rechters die over hun directe collega’s moeten oordelen. We kijken onder meer naar de stelsels in andere landen. In het verlengde van dit onderzoek komt de Rechtspraak met voorstellen voor aanpassing van de huidige regeling."
De bedoeling is nog in de eerste helft van dit jaar met de voorstellen te komen.