Wie het niet eens is met het besluit van de officier van justitie om een zaak niet voor de rechter te brengen, kan daarover klagen bij het gerechtshof. Dat buigt zich achter gesloten deuren over de kwestie. De persoon over wie het gaat, is nog niet aangemerkt als verdachte. Zijn privacy moet daarom worden beschermd. Geeft het hof de klager gelijk, dan krijgt de officier van justitie opdracht de zaak alsnog voor de rechter te brengen.

Raadsheer Jan Wolter Wabeke van het gerechtshof Den Haag heeft tientallen jaren ervaring heeft met de zogeheten artikel 12-procedure. Hij denkt dat de toename vooral te danken is aan een grotere bekendheid. ‘Als het OM besluit een zaak te seponeren, moet in de brief vermeld staan dat de aangever een klacht kan indienen bij het gerechtshof’, zegt hij. ‘Dat was vroeger niet zo. Bovendien schrijven de media er geregeld over, vooral sinds het proces Wilders, dat veel aandacht trok omdat een bekende politicus terecht stond. Een derde verklaring is dat mensen veel mondiger zijn dan vroeger en zich kritischer opstellen tegenover de overheid. Vooral tegen politie en justitie. Daarover wordt gepraat op sociale media, wat ook weer voor een grotere bekendheid zorgt.’

De afgelopen tijd zijn verschillende rechtszaken over politiegeweld in het nieuws geweest die het resultaat waren van een artikel 12-procedure. ‘De mondige burger doet aangifte als de politie geweld gebruikt’, zegt Wabeke. ‘Daar dáchten mensen vroeger niet eens aan. De politie is verplicht zo’n aangifte op te nemen. Vervolgens belandt die bij de officier van justitie. Als die besluit niet te vervolgen omdat de agent volgens het OM in zijn recht stond, ontvangt de aangever een brief waarin staat dat hij in beklag kan bij het hof. Dat verklaart in mijn ogen waarom we relatief veel van die zaken zien.’

Raadsheer Yvo van Kuijck van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden constateert een ‘substantiële werklastverzwaring’ voor de hoven door het grote aantal beklagzaken. ‘Vooral sinds recent is besloten, in ieder geval door het hof Arnhem-Leeuwarden, om meer beklagzaken niet schriftelijk af te doen maar ter zitting te behandelen.’