88 psychologiestudenten en 71 studenten dienstverlening bij een ROC werden gevraagd een mishandelingszaak te beoordelen. Ze kregen óf een samengevat strafdossier te lezen óf een kort krantenbericht. Na het lezen hiervan werd de studenten gevraagd welke straf zij zouden opleggen als ze rechter zouden zijn in deze zaak. Hierbij mocht alleen een onvoorwaardelijke gevangenisstraf worden opgelegd.

Uit het onderzoek blijkt dat als de groep hoger opgeleiden op de stoel van de rechter zit, gemiddeld een celstraf van bijna 5 maanden wordt opgelegd. De lager opgeleiden komen tot een gemiddelde straf van ruim 9 maanden. Hoe lager het opleidingsniveau, hoe harder de roep om strengere straffen.

Wordt gekeken naar de hoeveelheid informatie die vooraf over de zaak is gegeven dan legt de groep met weinig informatie gemiddeld ruim 8 maanden cel op. De groep met veel informatie komt tot een gevangenisstraf van ruim 5,5 maanden. Meer informatie leidt dus tot een kleinere behoefte om strenger te straffen. Dit geldt voor zowel hoger als lager opgeleiden, maar bij de laatste groep is dit effect veel groter (zie grafiek). Lager opgeleiden met weinig informatie zagen gemiddeld een straf van 11,6 maanden voor zich. Met meer informatie daalde dit naar een kleine 7 maanden.

De onderzoekers geven meerdere verklaringen voor de onderzoeksresultaten. Lager opgeleiden zijn minder goed geïnformeerd over de werking van het rechtssysteem dan hoger opgeleiden. Dit heeft onder andere te maken met de manier waarop het Nederlandse rechtssysteem in elkaar zit. Zo wordt een strafzaak grotendeels op basis van een niet-openbaar strafdossier behandeld, zijn leken niet betrokken bij een rechtszaak en is het juridisch taalgebruik moeilijk te begrijpen voor niet-juristen. Daarnaast verschilt de manier waarop hoger en lager opgeleiden nieuws tot zich nemen, hebben lager opgeleiden over het algemeen meer te maken met criminaliteit en zijn ze minder bekend met het feit dat de straffen die rechters opleggen de afgelopen decennia zijn gestegen.

Het onderzoek laat volgens de schrijvers van het artikel zien dat het belangrijk is om vooral lager opgeleiden goed te infomeren over rechtspraak. Hierbij is duidelijk taalgebruik van groot belang.