Net als in de film gooit hij een meterslange streng van aan elkaar geknoopte lakens over de gevangenismuur. Over de muur, niet over het buitenste hek. Daar moet Cor* (42) voor zorgen. Cor is in de auto van Nicky’s vader naar de Máximabrug langs de gevangenis gereden om zijn stadgenoot te helpen bij diens uitbraakpoging. Cor klimt over het hek en trekt de lakenstreng eroverheen. Nicky waagt het erop, maar de lakens knappen, hij valt en wordt overmeesterd door de gevangenisbewaarders. Bij het hek moet ook Cor eraan geloven. Hij belandt in de cel en Nicky verhuist naar een andere gevangenis. In de film gaat dat toch anders.

Cor komt na 43 dagen weer op vrije voeten en een paar maanden later buigt de Haagse politierechter zich over zijn zaak. ‘Hebt u deze gevangene geholpen bij zijn uitbraakpoging?’, vraagt politierechter Bannink. ‘Eh, ja’, antwoordt Cor. De rechter: ‘Tegen de rechter-commissaris hebt u gezegd dat u daar met anderen was. Maar tegen de politie hebt u gezegd dat u alleen was; dat is ook op de camerabeelden te zien. U hebt ook gezegd dat u geen rijbewijs hebt. U zei dat u niet kunt rijden. Maar u kunt wel rijden, en u was alleen?’ Cor: ‘Dat klopt’. De rechter: ‘Maar hoe is het nou gegaan? Hoe wist waar u de auto kon ophalen?’ Cor: ‘Telefonisch contact.’ De rechter: ‘Met wie?’ Cor: ‘Dat kan ik niet zeggen.’ ‘U hebt gezegd dat er dwang op u is uitgeoefend. Kunt u daar iets over zeggen?’ Nee. Cor is er vandaag wel bij in zaal A5 van het Haagse gerechtsgebouw, maar hij is niet gekomen om honderduit te praten.

'Welke opdracht had u nou?', wil politierechter Bannink weten. 'Dat ik daar met die auto kwam, that's it.' In het dossier worden ook de beelden beschreven die videocamera's hebben gemaakt op de Máximabrug. De Haagse politierechter: 'Er is iemand te zien die over het hek naar binnen klimt om de lakens aan te pakken en weer over het hek klimt om ze buiten vast te zetten. U hebt tegen de politie gezegd dat u dat weleens zou kunnen zijn geweest.' Cor: 'Klopt.' Politieagenten vinden op de plek waar de lakens zijn vastgemaakt het topje van een handschoen: Cors handschoen. De rechter: 'Maar u zegt net dat het uw taak was om ervoor te zorgen dat die auto er was, en verder niets.' Cor: 'Dat was ook mijn taak, maar er was druk op mij gezet. Toen mijnheer op het dak zat, werd er van alles naar mijn kop gegooid.' 

Na zijn aanhouding vertelt Cor de politie niet te hebben geweten dat het strafbaar is om iemand te helpen bij een uitbraakpoging. Politierechter Bannink: ‘Maar als het niet strafbaar was, waarom zou u dan onder druk zijn gezet om dat te doen?’ Cor: ‘Ik werd onder druk gezet om iets te doen wat ik in eerste instantie helemaal niet zag zitten. Maar ik wil niets meer vertellen.’ De rechter: ‘Wat was het plan als de uitbraak was gelukt? U bent op bezoek geweest in de gevangenis, u hebt elkaar gebeld. U zou hebben gezegd dat de uitbraak zou gaan lukken.’ ‘Er was geen plan’, antwoordt Cor. ‘Had u hem moeten wegbrengen, was hij in die auto weggereden?’ Cor: ‘Ik zou het bij God niet weten. Ik was sowieso niet meegegaan.’

De reclassering heeft met Cor gesproken. Hij vertelde ze dat hij onder invloed van heroïne had geholpen bij de uitbraakpoging. ‘Ik was serieus verslaafd.’ De rechter: ‘U liep bij de reclassering, toch? U was nog in uw proeftijd voor een eerdere veroordeling in juni. U kreeg toch methadon van de verslavingszorg?’ Ja, maar hij gebruikte nog steeds heroïne. En dat ziet Cors vriendin niet zitten. Ze wil geen heroïnegebruiker in huis. En dus zwerft hij van onderkomen naar onderkomen. ‘Er is niets positiefs te melden’, concludeert Cor. Als Cor vandaag weer wordt veroordeeld, dan zou de straf wat de reclassering betreft deels voorwaardelijk kunnen zijn, met een meldplicht, opname in een zorginstelling, ambulante behandeling en meewerken aan begeleid wonen. Daar staat Cor ‘in principe’ voor open. In een mail zegt de toezichthouder dat Cor niet weer de gevangenis in zou moeten, want dat zou ‘de behandeling doorkruisen’.

Stel je voor dat de uitbraakpoging was geslaagd, ‘dan was een levensgevaarlijke man in de samenleving terechtgekomen’, meent officier van justitie Neelis. De uitbraakpoging in Alphen mislukte, maar dat maakt Cor niet minder strafbaar. (Een gevangene mag overigens straffeloos een ontsnappingspoging ondernemen, zolang hij daarbij geen strafbaar feit pleegt.) Richtlijnen voor een straf zijn er niet, aldus de officier, maar ‘er zijn recentelijk flinke gevangenisstraffen voor dit soort zaken opgelegd.’ De vraag is dus waarom het Openbaar Ministerie deze zaak niet aan de meervoudige kamer heeft voorgelegd, die hogere straffen kan opleggen. Omdat er geen geweld is gebruikt, omdat Nicky S. niet is ontsnapt en omdat Cor tot ‘op zekere hoogte open is geweest over zijn eigen handelingen’, aldus de officier. Zij eist een gevangenisstraf van 1 jaar, waarvan 2 maanden voorwaardelijk (met aftrek van de 43 dagen die Cor heeft vastgezeten), met daaraan verbonden de bijzondere voorwaarden die de reclassering heeft geadviseerd. Bovendien zou de politierechter een eerder opgelegde voorwaardelijke celstraf van 1 maand moeten omzetten in een onvoorwaardelijke.

De uitbraakpoging in Alphen was een ‘gekke scène uit een film’, die volgens Cors raadsvrouw niet thuis hoort in het dagelijks leven. Cor heeft zijn rol hierin bekend en is schuldig. De rechter moet wel weten dat hij ‘een kwetsbare man zonder eigen woning is’, aldus raadsvrouw Van Minderhout. ‘Hij heeft ook verklaard dat hij onder druk is gezet.’ Een lange onvoorwaardelijke gevangenisstraf zou de hulp die Cor nodig heeft en zijn kans op een woning via begeleid wonen doorkruisen. De politierechter zou Cors onvoorwaardelijke gevangenisstraf daarom kunnen beperken tot de 43 dagen die hij al heeft vastgezeten. Cor zou ook niet die ene maand moeten hoeven uitzitten die hem boven het hoofd hing. Waarom verlengt de rechter die voorwaardelijke straf niet of vervangt ze hem niet (deels) door een taakstraf?

Er was echt wat voor te zeggen geweest om Cor niet voor 1 maar voor 3 rechters te laten verschijnen, concludeert politierechter Bannink. ‘Het feit is er ernstig genoeg voor en de straf zou zomaar een jaar te boven kunnen gaan’, aldus rechter Bannink. En de politierechter mag nu eenmaal niet meer dan 1 jaar celstraf geven. Gezien Cors persoonlijke omstandigheden begrijpt de rechter de keuze van het OM wel om voor de politierechter te kiezen. De reclassering ziet geen beletsel voor een celstraf, de toezichthouder wel. ‘Hij zegt dat een gevangenisstraf alle opgestarte hulp zou doorkruisen, maar wat is opgestart is niet concreet.’ Politierechter Bannink geeft Cor 12 maanden cel, waarvan 6 maanden voorwaardelijk, met daaraan gekoppeld de bijzondere voorwaarden die de reclassering adviseert. En de voorwaardelijke maand gevangenisstraf die Cor boven het hoofd hing, moet hij gewoon in de cel doorbrengen. ‘U wist dat u in uw proeftijd liep. U moest niet opnieuw een strafbaar feit plegen, en dat hebt u wel gedaan.’

* Dit is niet zijn echte naam.

Lees meer 'Op de Rol'-verhalen.