Na onder meer ziekenhuizen en universiteiten richten nu ook de Nederlandse rechtbanken en gerechtshoven Raden van Advies op. Deze adviesraden zijn een klankbord met professionals uit de samenleving, die gevraagd en ongevraagd adviseren over thema’s die regelmatig bij gerechten spelen. De oprichting past in de grotere maatschappelijke oriëntatie van de Rechtspraak in de afgelopen jaren. De Raden van Advies kunnen rechtbanken een spiegel voorhouden  benadrukt de Gelderse rechtbankpresident Naves. "Wij hebben dit najaar de eerste bijeenkomst gehad en werden meteen met de neus op de feiten gedrukt. “‘Het tempo waarin rechtbanken werken kan beter’”, kregen we te horen. “‘Dat is jullie core business.”

De adviesraad van rechtbank Gelderland bestaat net als andere Raden van Advies in de Rechtspraak uit prominente buitenstaanders met relevante expertise, zoals vicevoorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid Erwin Muller, internist Frank Bosch en vernieuwer en social media expert Kim Spinder. Zij worden om advies gevraagd over thema’s als crisismanagement, ict en organisatie en rechtstatelijke issues, aldus Naves. “Ook over communicatie en social media wordt gesproken. Zo kregen we van Kim Spinder een mooie tip over een project bij de gemeente Nijmegen, die Facebook heeft ingezet om burgers mee te laten denken over beter toegankelijke brieven. Een groep mensen heeft op Facebook actief meegedaan en dat resultaat is door de gemeente gebruikt. Met die dingen moeten wij ook voortdurend bezig zijn.”

De ene rechtbank is actiever met het inrichten van een Raad van Advies dan de andere. Rechtbank Gelderland is enthousiast begonnen, rechtbank Noord-Holland wacht voorlopig af, de gerechtshoven hebben al langer een actieve Klankbordgroep. De landelijke vergadering van rechtbankpresidenten wil geen strak format opleggen aan de gerechten. Zo kiest de ene rechtbank voor een adviesraad met professionals met een regionale binding, terwijl andere gerechten vooral landelijke prominenten uitnodigen. In Gelderland waren de leden snel gevonden, vertelt Naves: “Iedereen zei onmiddellijk ja. De Rechtspraak is een relatief onbekende organisatie waaraan buitenstaanders graag een bijdrage leveren.”

De vraag is of de besprekingen in de adviesraden openbaar gemaakt worden. Krijgt de openbaarheid voorrang of spreken mensen vrijer als ze weten dat het binnenskamers blijft? Naves kiest duidelijk voor het eerste: “De Rechtspraak heeft geen geheimen. Er wordt alleen niet gesproken over individuele rechtszaken.” Wel ziet hij de leden van de Raad van Advies als een soort ambassadeurs van de Rechtspraak. “‘Wees bewust hoe je ons neerzet”, heb ik gevraagd. “Met name als het gaat om onze rechtstatelijke positie. Onze leden voelen zich gecommitteerd, dat is expliciet deel van hun rol.”

Gerechten kunnen veel leren van mensen van buiten, denkt Naves. “Bijvoorbeeld dat de buitenwereld de Rechtspraak als één groot concern ziet. Ze zien ons als een eenheid en snappen niks van alle verschillen tussen de gerechten.” Reden om uniformer naar buiten te treden, vindt Naves. “Dat is een cultuurthema. Te vaak nog probeert ieder gerecht zijn eigen wiel uit te vinden. We kunnen beter samen optrekken en leren van andere sectoren. Zoals bij de discussie rond werkdruk, kwaliteit en organisatie die vorig jaar is gestart na publicatie van het Manifest. Daar kunnen medici in een ziekenhuis ons van alles over vertellen.”