‘In een kop-staartvonnis staat alleen tussen wie de procedure speelt en welke beslissing de rechter heeft genomen,’ legt persrechter Dirk Vergunst uit. ‘Normaal gesproken legt een rechter in een vonnis ook uitvoerig uit hoe hij tot zijn oordeel is gekomen. Dit wordt de motivering van de uitspraak genoemd. Bij een kop-staartvonnis ontbreekt dit.’ De reden? Snelheid. Het opstellen van een volledig vonnis is ingewikkeld, echte juridische fijnslijperij. ‘Soms moet er snel een beslissing vallen en is er domweg geen tijd om zo’n ingewikkeld juridisch document te schrijven. Dat was in deze zaak zo, Van Gelder wilde een paar dagen later alweer aan de ringen hangen in Rio de Janeiro. Haast was geboden en dan kan een rechter kiezen voor een kop-staartvonnis’, legt Vergunst uit.

Omdat zo’n verkort vonnis snel te maken is, weten de betrokken partijen meteen waar ze aan toe zijn. Het komt wel vaker voor, zegt Vergunst: ‘Bijvoorbeeld bij rechtszaken die gaan over de vraag of er wel of niet gestaakt mag worden. Het is dan belangrijk dat er nog voor de staking een beslissing wordt genomen. Anders valt nergens meer over te beslissen en sta je voor een voldongen feit. De motivering van een kop-staartvonnis komt op een later moment, in de zaak rondom Yuri van Gelder duurde het een paar dagen. Maar deze uitleg komt er altijd, dat is zelfs verplicht. Mensen moeten kunnen zien waarom een rechter iets heeft besloten. Niet alleen de betrokken partijen, maar iedereen.’

De rechtspraak is openbaar, dat is een van de pijlers van de Nederlandse rechtsstaat. ‘Een rechter heeft een enorme macht, zijn beslissingen kunnen de levens van mensen voorgoed veranderen. Daarom is het van groot belang dat het werk van de rechter openbaar is, zodat iedereen het kan zien en controleren. Om dezelfde reden is het voor iedereen mogelijk om rechtszaken bij te wonen. Dat is echt een kwestie van de rechtbank binnenlopen en vragen of je op de publieke tribune mag zitten. Iedereen zou dat eens moeten doen’, raadt Vergunst aan.

Motivering van het vonnis is ook belangrijk omdat beslissingen van rechters in de ene zaak weer terug kunnen komen bij andere rechtszaken. ‘Dit noemen we jurisprudentie. Ook voor het geval iemand in hoger beroep gaat is de motivering van belang. De raadsheren – rechters in hoger beroep – moeten kunnen zien waarop de rechtbank zijn oordeel heeft gebaseerd.’